Yerel seçimlerin, yapılacağı 2019 yılında, siyasi partilere, aktarılacak devlet yardımları da belli oldu. Ancak toplumdan, tepkilerde gelmeye başladı. Bu eleştiriler zamanla dikkate alınır mı bilinmez ama  .partilere yapılan yardımlar, her seçimde,  toplumda ve siyasi partiler arasında,  eleştiri konusu oluyor.

Nitekim e-mail gönderen bir okuyucumuz,” Her seçimde olduğu gibi, Mart 2019 da yapılacak olan yerel seçimlerde, AK Parti, CHP, İYİ parti HDP ve MHP’ ye 772,3 milyon liralık deste verilecektir. ülkemizde, ekonomik kriz, özellikle de binlerce fakir, işsiz varken, bu para sizce reva mı?” diyerek, bazı açıklamalarda bulundu.

2019 yılında, genel bütçe gelirleri, 867 milyar 296 milyon 403 bin lira olacak. Buna göre siyasi partilere, 2019 yılı için önce 346 milyon 918 bin 561 lira para aktarılacak ve yerel seçimler nedeniyle de aynı miktarda, ikinci bir destek daha verilecek. Böylece toplam devlet yardımı tutarı 693 milyar 836 milyon liraya ulaşacak. Bu parayı, en son yapılan genel seçimlerde yüzde 10 barajını geçen, AK Parti, CHP, HDP, MHP, İYİ Parti alacak.

2019 yılında, bütçeden AK Parti'nin kasasına, 335 milyon 526 bin lira para aktarılırken, CHP 178 milyon 564 bin lira alacak. HDP 'ye 92 milyon 238 bin lira, MHP'ye 87 milyon 508 bin lira ödenecek. İYİ Parti'ye de 78 milyon 520 bin lira verilecek.

Genel seçimlerde de aynı tablo yaşanıyor. Nitekim XXIII. Dönem Milletvekili Genel Seçimlerine: 21 parti katıldı.   5 parti dışındaki 16 parti, hazine yardımı almadan rekabet etti.     

Bu durumun,  hakkaniyet ve eşitlikle, özellikle de, “ADALET” kavramı  ile bağdaşmıyor  çünkü kavram olarak adalet, “davranış ve hükümde doğru olmak, ölçülü hareket etmek, hakka göre hüküm vermek, eşit olmak, eşit kılmak, hakkı layık olana vermek, haksızlıktan kaçınmak, herkese eşit davranmaktır.

Anayasa Madde 10 da ise   – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir .Hiç bir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde, kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda

Maalesef Anayasa’ nın, ilgili hükümlerine rağmen, hazine yardımı,  birkaç partiye yapılırken, partilerin büyük çoğunluğu, bu yardımlardan mahrum bırakılmaktadır. Oysa ülkemizde örgütlenme şartını yerine getiren, tüm partiler, seçime giriyor, ancak şartlar eşit değil. Kimileri milyonlarca YTL hazineden yardım alırken, aynı şartlarda seçime giren, diğer partilere, hazineden hiç yardım alamıyorlar.

Siyasi partilere, yapılan hazine yardımının temel amacı, demokrasinin gelişmesi için partilerin siyasi faaliyetlerini, dürüst ve şaibesiz sürdürülmesini sağlamaktır. Ancak hazine yardımından yapılan harcamaların, partilerin, lüks bina, lüks araba harcamalarına gittiğini görüyoruz. Oysa siyasi partilerin, taşra teşkilatları, maddi sıkıntılar içindedir. 

Hazine yardımı yapılacaksa, miktar, partilerin, üye ve teşkilat sayısı, seçimlerde alınan oy oranı, milletvekili sayısı ve gelirleri gibi unsurlar gözetilerek verilmelidir. Yardım alabilmek için de, kurulduktan sonra, ilk milletvekili genel seçimine kadar, belirli sayıda ilde örgütlenmek; yardımın, ilk seçimler ve sonrasında, seçimlere katılmak koşulu aranmalıdır.    

 Ancak bu koşulları sağlayamayan siyasi partiler için de, asgari bir yardım miktarı belirlenmelidir. Veya hiçbir partiye, hazine yardımı yapılmamalıdır. Her parti, kendi olanakları ile mücadele etmelidir. Denetimleri de sürekli yapılmalıdır.

ülkemizde, siyasi partilerin, mali denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılmaktadır.  Anayasamızın, siyasi partilerin uyacakları esasları düzenleyen 69/3. maddesi uyarınca, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin, amaçlarına uygun olması gerekir.

Yine söz konusu maddede, Anayasa Mahkemesince siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımların kanunla düzenlenmesi öngörülmüş ve Mahkemenin denetim görevini yerine getirirken Sayıştay dan yardım sağlamasına imkân tanınmıştır.

ülkemizde, partilere devlet yardımı yapılması, sadece ülkemizde gerçekleşen, bir durum değil. Pek çok ülkede, siyasi partiler, devlet yardımlarından farklı modellerde faydalanabiliyor. Modellerde, seçim dönemi yardımları ve düzenli yıllık yardımların yanında, doğrudan ve dolaylı yardım şeklinde, birtakım ayrımlar olduğu görülebiliyor.

             Siyasi partilerin, faaliyetlerini gerçekleştirmek için, belli bir finansmana ihtiyaç duydukları bir gerçektir. Bu finansman,  hazineden değil de bağış, aidat,  mülk gelirleri ve çeşitli parti etkinliklerinden, elde edilen gelirlerle halledilmeye çalışılsa da bunun yetersiz kalması, siyasi partilere, devlet desteği yapılması sonucunu çıkarmıştır.

ülkemiz de bu yardımlar, 1965 yılında kanunlaşarak, hayata geçirilmiştir. Hazine yardımı  ya seçime katılan tüm partilere  verilmeli ya da partiler, bünyelerinde fon oluşturarak masraflar.nı, kendileri karşılamalı, her seçimde, gündeme gelen tartışmalar da bitirilmelidir.