Geçtiğimiz yüzyılda gerek teknolojik altyapının yetersizliğinden gerekse anlaşılma kolaylığı sağlamak için daha basit modeller kurmayı tercih ediyorduk. Bugün küreselleşme denilen ve yaşamı gerçekten zorlaştıran bir süreci yaşıyoruz. Küreselleşme ile birlikte işletmeyi etkisi altında tutan pek çok yeni faktör gündemimizi işgal ediyor. Bu nedenle çağın iş modelleri de çok daha karmaşık ve ayrıntılı olmak zorunda.

Günümüz şartlarında bir işletmeyi etkisi altına alan bazı dışsal güçleri sayıverdiğimizde işin ciddiyeti ve önemi daha kolay anlaşılıyor: Sel niteliğinde enformasyon akışı, ürünlerin yaşam döngülerinin kısalması, hızla pazara ulaşma ihtiyacı, küreselleşme, sürdürülebilirlik, sosyal uyum zorunlulukları, yeşil üretim ve lojistik, çok kanallı satış ve pazarlama, işbirliği gerekleri, dalgalanmalar, ürüne ek hizmetlerin ortaya çıkışı…

Geçtiğimiz dönemlerde işletmeler, birbirinden bağımsız bölüm ve birimlerden oluşuyordu. örneğin personel, satış, muhasebe veya depo gibi birimlerin kendi içlerine kapalı bir yaşamları vardı. Hâlbuki yaşadığımız zaman diliminde tüm bölümler birbirleri ile bağlantılı ve iletişim içinde olmak zorunda. Bu zorunluluk, hem işlerin karmaşıklaşmasından hem de işletmede tüm çalışanların karar süreçlerine katılma gereğinden kaynaklanıyor. Böyle karmaşık ilişikler sisteminin, firmanın iş modelini hantallaştırmaması için de “çevik işletme” hızlılığına sahip olmak gerekiyor.

Yeni İşletme

İşletmedeki her birimin diğerleri ile iletişim içinde olabilmesi için geliştirilmiş pek çok yeni yöntem var.örneğin şirket içinde elektronik posta kullanımının getirdiği bazı yararlar olduğu kuşku götürmez. Pek çok büyük firma, kendi sahip, yönetici ve çalışanlarının kullanımına yönelik olarak İnternet veya intranet ortamında haber ve iletişim portalleri geliştiriyor. Firma mensupları burada genel kararları okuyabilirken, şirketteki gelişmeleri anında izleyebiliyor veya resmi kayıt-kuyut işlerini buradan yapabiliyorlar. İyi uygulanmış bir firma portali ile katılımcı kararlar alabilmek için anketler veya referandumlar yapmak, demokratik bir yönetim ve iş modeli geliştirmek mümkün.

Hızlı ve çevik bir firma olabilmek için sadece piyasadaki değişimleri izlemek yetmez. özgün ve firma için yerelleştirilmiş eğitimler kaçınılmazdır. Eğitim çalışmaları ile kısa vadede bazı sorunlara çözüm bulunamazsa da, uzun dönemde sorunların kalıcı çözümü için eğitim vazgeçilmez önemdedir.

Bugünün iş modelindeki önemli kavramlardan birisi, farklılık yaratmaktır. Pek çok firma, ürün ve hizmetlerinde değişiklik yaparak bir farklılık yaptığı inancına sahiptir. Genelde iş yapma biçimlerinin de –yani iş modellerinin de- bir farklılık yaratması ve hatta bir marka olması gereğini unutur.

Dün,  Dünde Kaldı

İş yapmanın kolay ve rahat olduğu o eski güzel ‘konformist’ günler çok gerilerde kaldı. Şimdi her an farkında, çevik, yenilikçi ve bir davranış geliştirmeye hazır olmak gerekiyor. önceden gerekli hazırlıkları yapmayanlar, riskler ve krizler kapıyı çaldığında çaresiz kalıyorlar. ‘Batan günün ufkunda’ olmamak için şartlara uygun hazırlıkta ve donanımda olmak gerekiyor.

Modeller gerçeklerin iyi ya da kötü taklitleridir. Dünyayı daha kolay anlamamızı, açıklamamızı ve öngörmemizi sağlıyorlar. Onlar bizim için kolaylık sağlayıcı araçlardan başka şeyler değiller. Ama kendi yarattığımız putlara ve idollere bağlanıp kaldığımız gibi modelleri de haddini aşar biçimde abarttığımız oluyor. Bu noktada uyanık ve bilinçli olmak lazım… Hatta daha da fazlası…