Bir futbol kulübü –özellikle ülkemizde örnekleri görüldüğü gibi bir şehir temsil eden kulüp– için başarı kriterleri bir işletmeden veya ortalama bir sivil toplum kuruluşundan çok daha karmaşıktır. Bu tür sistemlerde başarı, birtakım kısıtlar arasında birden fazla amacın aynı anda yerine getirilmesine odaklıdır. Buna “çok kriterli optimizasyon” adı verilir. Basit olarak söylersek; örneğin bir futbol kulübünü başarılı saymak için ne anlık sportif başarı ne de finansal veya varlık yapısının gücü yeterlidir. çok sayıda amacın aynı anda ‘iyi’ kabul edilecek biçimde tatmin edilmesi gerekir.

Bir futbol kulübü, –mutlaka şampiyon olması gerekmese de– paydaşları olan çok sayıda taraftarı memnun edecek sportif başarıya ulaşmak durumundadır. Ama kulübün uzun olması beklenen ömrü düşünüldüğünde sportif başarı, asla toplam başarı puanını oluşturan tek kriter değildir. Diğer göstergelerde olması gerektiği gibi sportif başarıda da süreklilik ve sürdürülebilirlik sağlanmak zorundadır. Her yıl denetlenemeyen, ama değişen şartlara bağlı olarak inişli çıkışı, istikrarsız bir performans gösteren bir kulübü başarılı sayamayız.

Sportif başarı başka bazı şart ve kriterlere bağlı olarak ortaya çıkar. Futbol kulüpleri konusunda yapılan araştırmalar hangi özelliklerin, güçlü yönlerin ve fırsat değerlendirme becerilerinin bu başarıya sürdürülebilir şekilde yol açtığını ortaya koyuyor. UEFA’nın takımların uymalarını istediği bazı kurallar sportif başarıyı elde etmek için bu tür gerekleri yerine getirmelerinin zorunluluğuna işaret ediyor.  Bunlardan birincisi; kulüplerin uzun vadede varlığını sürdürebilmesini sağlamak ve bu durumu korumaktır.

İkinci olarak kulüplerin finansal kapasitesini geliştirmek, bu süreçte kulübün saydamlığını ve finansal güvenilirliğini artırmaktır. Kulüpler –özellikle şehri temsil eden kulüpler, çok sayıdaki üyeleri ve destekleyicilerinin varlığı yanında temsil etme özellikleri nedeniyle bir anlamda kamusal nitelikte kuruluşlardır. Bu nedenle kulüp için saydamlık ve mali sorumluluk kaçınılmazdır.

üçüncü önemli kriter, kulübün üçüncü kişi ve kuruluşlar karşısında sorumluluk ve yükümlülüklerinin gereklerini yerine getirerek kulüpten alacaklıların haklarını korumaktır. örneğin ödemeler konusunda zayıf, eksikli veya ilgisiz davranan kulüplerin doğrudan veya dolaylı kamuoyu önünde tamir edilmesi zor kayıplar karşısında kalacağı açıktır.

Dördüncü kriter, kulüplerin başta finansman olmak üzere her kademede rasyonel karar verme süreçlerine uymaları ve finansal disiplin içinde olmaları şartıdır. Bu da –bir başka kriter olarak– kulüplerin finansal harcama gerektiren faaliyetlerinde kendi finansman durumlarına ve bütçelerine uygun davranmaları zorunlu kılar. Finansman,  bütçe ve sürdürülebilirlik gibi kriterler bir futbol kulübünün sporcu satın alma veya fiziksel altyapı gibi yatırımlarını yaparken uzun vadeli düşünce içinde olmasını gerektirir. Bunu bir kulübün kendi kaynaklarını kendi planlama ve bütçelemesi içinde yapması ve sürdürülebilir uzun vadeli planlarla gerçekleştirmesi gerektiği şeklindeki bir başka kriter olarak yorumlayabiliriz.

Günümüzde sportif başarıya aşırı biçimde odaklanmış kulüplerin ve camiaların belini büken unsurun yüksek transfer bedelleri ve maaşlar ile alınan futbolcular olduğunu görüyoruz. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin aktif sporculuk yaşamının sonuna gelmiş yabancı futbolcular için bir ‘geri dönüşümsüz emeklilik çöplüğü’ haline geldiğini görüyoruz. Pek çok kulübün büyük zorluklarla edinilmiş finansal kaynakları kulüp yönetimlerinin taraftara ‘hoş görünme’ çabası içinde çarçur ediliyor. Futbolun finansal kaynak üretme mekanizması olması gereken sporcu olgusunun bizim kulüplerimizde bir ‘tüketim karadeliği’ haline gelmiş olduğunu izliyoruz.

ülkemizde bir futbol kulübünün en önemli başarı kriterlerinden birisi, futbolcu olgusunu bir kaynak tüketim unsuru olmaktan kurtarıp bir kaynak üretim fırsatı haline dönüştürmek olmalıdır. Bunun sırrı da kulübün futbolcu yetiştirme altyapısıdır. Tek bir yabancı futbolcuya ödenecek transfer ücreti ve maaşlar karşılığında bile çok daha gelişkin ve verimli bir altyapı başarısı elde etmek mümkündür. Altyapısı geliş(tiril)meyen bir kulüp hangi sportif başarıyı elde ederse etmesi uzun vadede başarısız sayılmalıdır.

(Devamı var)