Yerel ve bölgesel kalkınma yaklaşımlarının biri orta, diğeri çok boyutlu gelecek tasarımı olmak zorunda… Geleceği ekonomik ve sosyal boyutları ile tasarlamanın araçlarından birisi ise stratejik planlama… Ne yazık ki; bu araç ve bunların kullanıldığı yaklaşımlar, birer ‘mucize ilaç’ haline dönüştürüldü. Mekanik bir anlayışla stratejik plan yapıldığında, beklentilerin yerine geleceğini sanıyoruz. Yaptığımız planı yürütmediğimiz, yönetmediğimiz ve denetlemediğimizde de ayrı bir konu olarak duruyor.

Yaklaşımlar ve araçlar, zamanın ve mekânın ruhuna bağlı şeyler… Onları kullandığımız şartlar, bunların değişim ve dönüşümlerine neden olabiliyor. örneğin katılımcılık anlayışının öne çıkması ile birlikte, katılımcı stratejik planlamadan söz eder olduk. Ama uygulaması söylendiği kadar kolay değil. Bunu bir “çok ölçütlü eniyileme (çok kriterli optimizasyon)” olarak düşünmek gerekir. Ayrıca uygulama için de yöntem ve teknikler geliştirmek lazım. Brezilya’nın Porte Alegre’sinde uygulanmış olan katılımcı demokrasi ve katılımcı bütçe uygulamasını –çok ölçütlü eniyilemenin pratiğe indirgenmesinde– güzel bir örnek olarak düşünebiliriz.

Basit İpuçları ve öneriler
Uzun vadede önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için izlenen yola “strateji” adı verilir. Bu yolda kullanılan yöntem, teknik veya araçların her birine de “taktik” adı verilir. Dolayısıyla taktik, stratejinin bir unsurudur; dolayısıyla bir taktiğin kendi başına –strateji olmaksızın– bizi amaca ulaştırmasını beklemek doğru olmaz. Bu nedenle yerel ve/veya bölgesel kalkınma hedeflenirken öncelikle stratejilerin dikkate alınması gerekir.

özetle; taktik değil, strateji geliştirin. Stratejilerin nasıl üretilebileceğini öğrenin. Stratejilerin üretilmesine, bölgesel kalkınmada yer alacak tüm unsurların katılmasını sağlayın. Halk adına değil, halkla birlikte ve onların anlayacağı bir dil ile yapılmasını sağlayın.

Eğer bir yerleşimin ‘kötü kaderini’ değiştirmek istiyorsak –yani bir değişimin peşindeysek– değişim için planlamayı ve yönetimi geliştirmemiz gerekir. Analiz etme, planlama, iletişim kurma, görüşmeler yapma, amaç belirleme, kaynak yaratma, bütçeleme gibi unsurları tam olarak yönetip denetlemeden yerel-bölgesel kalkınma projelerinin başarılı olması beklenemez.

Geleceğin tasarımı, bugünkü mevcut durum ile başlar. Bu nedenle mevcut yapıyı güçlendirin. Merkezi yönetimin yerel yapısı veya yerel yönetim, bölgesel kalkınma gerekleri için yetersiz olabilir. Halkın ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı ile (meclisler, konseyler, komiteler vb. gibi) alternatif yapıların oluşması sağlanabilir.

Liderlik ve Katılım
İster bir yerleşimde ister bir kurum ya da kuruluşta olsun başarı –kurumsallaşamamış iş kültürümüzün bir sonucu olarak– yerel liderlikle gelir. Dünyanın hangi noktasında olursa olsun liderlik temasını içermeyen ve süreçten etkilenenler tarafından desteklenmemiş hiçbir değişim projesi, başarıya ulaşmamıştır. Bu neden yeni müttefikler ve katılımcılar bulun. Kimlerin bölgesel kalkınmanın ortağı olabileceği, özel olarak düşünülmesi gereken bir konudur.

Yeni ortaklıklar geliştirin. Yeni ortaklar projelerinize destek olabilecek kuruluşlar olduğu gibi, özel sektör firmaları ve sivil toplum kuruluşları da olabilir. Sosyal sorumluluk denen yeni bir anlayış, özel sektör kuruluşlarını daha fazla etkilemeye başlamıştır. İkna edebileceğiniz büyük şirketler bulabilirsiniz. Gerçekte bir değişim olan kalkınma sürecinde, herkesin rolünü doğru tanımlayın. Bölgesel kalkınmada yer alacak tüm kişi ve kuruluşların rolleri, doğru tanımlanmalı ve bu role ikna edilmelidir.

Son olarak; yerel-bölgesel kalkınmayı kendi koşullarınızda yeniden tanımlamayı düşünün. Kendi bölgenizle ilgili yaratıcı yaklaşım ve çözümler bulmanız muhtemeldir. Bunu başarabilmek için konuya farklı bakış açıları ve farklı sorularla yaklaşmak gerekir. Farklılık yaratmanın, bu çağın anahtar kavramı olduğunu hatırlayın.