ÇAYI KİM KEŞFETTİ?

Çays?z bir dünya nas?l olurdu acaba? Çay keşfedilmeseydi, çaydanl?k, çay fincan?, kaş?ğ?, işyerlerinde çay paydosu, şehirleraras? otobüslerde çay molas? olamazd?. Şükür ki çay milattan önce 2737 y?l?nda büyük Çin İmparatoru Shen Nung taraf?ndan tesadüfen de olsa keşfedildi.
Shen Nung bir gün bahçede ağz? aç?k bir kapta su kaynat?rken çal?l?klardan bir kaç yaprak kaynayan suyun içine düştü. Nung yapraklar? suyun içinden toplayamadan yapraklar suda kaynamaya, hoş bir koku etrafa yay?lmaya başlad?. İmparator merak edip suyun tad?na bak?nca çay keşfedilmiş oldu. İmparatorun kendi keşfi hakk?ndaki düşüncesi çay?n susuzluğu bast?rd?ğ?, harareti giderdiği ve uykuya olan isteği azaltt?ğ? şeklindeydi.
Çay ismi de Çincedeki "ça"dan geliyor. Benzer şekilde çaya Ruslar "chay" Araplar "shaye" Japonlar 'cha' diyorlar.
Çay bugün dünyada sudan sonra en çok içilen içecektir. Avrupa'ya gelişi 1610 y?l?n? buldu, başlang?çta da ilaç muamelesi gördü. Halbuki o y?llarda çay Orta Asya'da o kadar değerliydi ki çay balyalar? ticarette para yerine geçebiliyordu.
Çay?n Avrupa'ya geldiği ilk y?llarda tüccarlar sat?ş?n? ateş düşürücü, mide ağr?s? giderici, romatizmay? önleyici bir ilaçm?ş gibi yaparlarken, doktorlar biraz daha ileri giderek çaydan yap?lan iksirin tüm hastal?klara karş? direnç kazand?rd?ğ?n? ve yaşlanmay? geciktirdiğini ileri sürüyorlard?.
Zamanla bu sefer de çay?n aleyhine görüşler yay?lmaya başlad?. Frans?z fizikçiler çay? asr?n en münasebetsiz yeniliği diye nitelendirirlerken bir Alman doktor da 40 yaş?ndan sonra çay içenlerin ölüme daha yak?n olacaklar?n? iddia ediyordu. İngiltere'de ise çay içmek al?şkanl?k haline gelince kad?n dergileri ev kad?nlar?n?n çay yüzünden ev işlerine soğuk bakmaya başlad?klar?n?, ekonomistler ise çal?şmaya harcanacak zaman?n çay içmekle tüketildiğini ileri sürdüler. Ancak bunlar?n hiçbiri çay?n dünyan?n en favori içeceği olmas?n? önleyemedi. Miktar tam olarak bilinemiyor ama dünyada senede 2 milyon ton civar?nda çay tüketildiği tahmin ediliyor. Günümüzde çay?n yayg?nlaşmas?na en çok etki eden faktör poşet çay?n icad?d?r.
Her ne kadar icad?n?n tam fark?na varmasa da poşet çay?n mucidi Thomas Sullivan'd?r. Kahve ve çay ticareti ile uğraşan Sullivan, müşterilerine s?k s?k çay örnekleri gönderiyordu. Başlang?çta bu iş için teneke kutular? kullan?rken, sonradan elde dikilmiş ipek torbalar?n bu iş için daha pratik ve ucuz olacaklar?n? düşündü.
Çok geçmeden siparişler başlad? ama şaş?rt?c? olan esas mal? değil torba içindeki örnek çaylar? sipariş etmeleriydi. Müşteriler torbalar?n çay?n kaynamas?n? kolaylaşt?rd?klar?n? keşfetmişlerdi. Çay?n torba (poşet) içinde sat?m? o kadar geliştirildi ki Bat? ülkelerinde tüketim oran? toplam çay tüketiminin yar?s?na ulaşt?.