CED RAPORU VE KAMUOYU

Kaymaz Altın Maden Yatağı ile ilgili köşemize, pek çok şikâyet gelir. İnsanlar madende yapılan işlemlerden haberdar olmadıkları için de kaygılı. Özellikle de Kütahya'da Gümüş köy yakınlarındaki Eti Gümüş A.Ş' ye, ait atık siyanürle dolu barajda meydana gelen göçüğün ardından kaygılar daha da arttı.
Eskişehir İli Mihalıççık İlçesi Koyunağılı Köyü sınırları içersinde "Yunusemre Enerji Santrali" olarak adlandırılan Termik Santral, Adularya Enerji Elektirik Üretimi ve Madencilik A.Ş. tarafından yapılmaktadır. Bu santralin çevreye etkileri hakkında çevre halkı, tıpkı altın madenin de olduğu gibi, kaygılıdır.
Santral yapılırken, ziyarette bulunmuştuk. Yapılan değerlendirmeye göre yöredeki düşük kalorili kömürlerin değerlendirilmesi açısından, santralin kurulmasının olumlu bulunduğu, Ancak yörenin kapalı bir havza olması nedeniyle santral bacalarında kül tutucu filtrelerin mutlaka kullanılması gerektiği sonucuna varılmıştı.
Ayrıca Santral ve Kül depolama sahası için ÇED raporu alınmıştı. ÇED raporunda bacalarda filtre kullanılması koşulu getirilmişti. Ancak kaygıların, en büyük nedeni ÇED raporu hakkında, bölge halkı ve kamuoyunun bilgi sahibi olmamasıdır.
Bu kaygıların oluşmasında, CED raporu ve icraatla ilgili kamuoyunun yeteri kadar bilgilendirilmemesi yanında, ülkemizde, madencilik sektörü ile ilgili anlaşmazlıkları, sorunları çözecek ve denetimleri yapacak, "BAĞIMSIZ KURULLAR" ın olmayışıdır. Maden ile ilgili bütün faaliyetlerin, yürütülmesini ve vecibelerin yerine getirilmesini kontrol ve denetimini yapma görevi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına aittir. Oysa madenlerin çıkartılmasında, devlette taraftır. O nedenle de gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, " BAĞIMSIZ KURULLARIN" oluşturulması zorunludur.
Bu kaygıları gidermek ve kamuoyunu da çalışmalarla bilgilendirmek için, Sivrihisar' ın Kurtuluş gününde, ziyaret etmek istedik. Ancak bu ziyareti gerçekleştiremedik. Ancak ÇED raporu hakkında bilgi sahibi olmadığımız için, kaygılar doğrultusunda, ne gibi önlemler alındı bilmiyoruz.
Termik Santral ve Kaymaz Altın Maden Yatağı için, ÇED raporu hazırlandı. Çünkü ÇED raporları, madencilik endüstrisine, yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu boyut, madencilik ve çevre dengesinde, gerekli kontrol ve yasal önlem mekanizmasını da ortaya koyduğu gibi kamuoyunu da rahatlatmıştır.
Bir yazımızda, " ÇED raporunu, inceledikten sonra, tesis hakkında daha sağlıklı bilgileri, kamuoyu ile paylaşacağız " ifadelerini kullanmıştık. Çünkü CED RAPORLARI ile gerçekleştirilmesi planlanan projelerin, çevreye olabilecek olumlu, ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ve teknoloji alternatiflerinin saptanarak değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve denetlenmesinde sürdürülecek çalışmaları belirlemek amaçlanmaktadır.
Elbette Kaymaz Altın Madeni ile ilgili CED RAPORU' nu incelemeden yaşanacak tehlikeli gelişmeler, hakkında yorum yapmak yanlış olur. Oysa Kaymaz Altın Maden Yatağı için hazırlanan, CED raporundan, ilgiler kadar, bölge halkının bilgi sahibi olası şarttır. Çünkü oluşacak tehlikelerden, birinci dereceden bölge halkı zarar görecek. O nedenle de CED raporu hakkında çevre halkı mutlaka bilgi sahibi olmalıdır.
ÇED 'in amacı; ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında korumak, planlanan bir faaliyetin yol açabileceği bütün olumsuz çevresel etkilerin önceden tespit edilip, gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamaktır. Sağlıklı karar vermelerini sağlamak için, onlara projelerden kaynaklanabilecek çevresel etkileri net bir şekilde göstermektir.
Öte yandan iyi işleyen bir ÇED sürecinin şeffaf tabiatı sayesinde, halka/diğer ilgili taraflara danışarak ve olabildiğince gerçekleştirilmesi istenen projeye ilişkin ve geniş çapta bilgi toplayarak, projenin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek olası problemler, henüz projenin tasarım aşamasında çözülebilir veya hafifletilebilir. Bu yolla (bazen öngörülen) problemlerin pek çoğu, fiili uygulama başlamadan çözülmeye çalışılır ve böylelikle maliyetli zaman kaybı önlenmiş olur
Aslına ÇED, bütün ilgili tarafların bir araya geldiği ve görüş, kaygı ve önerilerini ortaya koyabildikleri demokratik ve şeffaf bir süreçtir. İlgili taraflar bu süreç içerisinde ortaya koydukları teknik bilgi ve görüşlerle projenin, en optimal şekilde gelişimine katkı sağlarlar. Ancak hazırlanan ÇED tek taraflı hazırlandığından, bölge halkı ve kamuoyu bilgi sahibi değildir. Kaygıların da en büyük nedeni budur. O nedenle de her iki tesisinde, ÇED raporları kamuoyu, en azından, çevre halkı ile paylaşılmalıdır.