ESKİŞEHİR VE ŞEHİRCİLİK

Eskişehir, sürekli de göç alan bir kenttir. Konumu, yol ve ulaşım imkânları ile sosyal unsurların mekânsal hareketliliği ve sınıflar arasında, sosyal hareketlilik ileri düzeydedir. Şehir kültürü, dinamik bir yapıya sahiptir. Sosyal ilişkilere, açık sosyal ve kültürel değişimin, yoğun yaşandığı bir kenttir. Ekonomik imkânlar, sağlık, eğitim, bilim, sanat vb. bakımdan gelişmiştir,
Eskişehir, göçmen kenttir. Farklı, örf, adet, gelenek ve göreneklerin, bir arada yaşaması, kültürel yaşamı zenginleştirmiş, birbiriyle artan evlilikler nedeniyle, Eskişehir güzel, yaratıcı, dinamik, "HOŞGÖRÜ" sahibi, atılgan ve becerikli insanlar, diyarı oldu. Aralarındaki "KONSENSÜS" sayesinde, Eskişehir, Cumhuriyet'in, ilk yıllarında olduğu gibi bugün de ülkemizin gözde kentidir.
Ayrıca Eskişehir, Sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında, ülkemizde 6. sıradadır. Kişi başına düşen milli gelir, Türkiye ortalamasının, çok üstündedir. Ekonomik açıdan, kendi kendine yeterli iler arasındadır.
Son yıllarda, kent dışına yapmış olduğumuz gezilerde, Eskişehir'le ilgili kulağa hoş gelen övgü dolu sözler söylüyorlar. Kentte, gördüklerini de heyecanla anlatıyorlar. Bunlar her Eskişehirlinin duymak istediği, sözlerdir.
Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti olmakla, pek çok fırsatı yakaladı. Bu fırsatların değerlendirilmesi için, Eskişehir'deki tüm kesimler, elini taşın altına koymalı, Üzerlerinde düşen görevleri de imkânları ölçüsünde, eksiksiz yerine getirmelidir. Çünkü bu etkinlik, Eskişehir' e, yeni bir kimlik kazandırdı.
Bütün bu güzel gelişmelere rağmen, kentin şehircilik alanında çözüm bekleyen çok ciddi sorunları vardır. Gerçi, Eskişehir hakkında pek çok yorum ve eleştiri, yapıldı ve hedefler belirlendi. Hatta çeşitli kimliklerle de tanımlandı. Ancak değişen, hiçbir şey olmadı. Her geçen yılda, geçmişi özletti.
Anakent Belediyesi tarafından düzenlenen, " Arama Konferansı"nda, Eskişehir hakkında çok şey konuşuldu. Hatta Eskişehir'in "Kültür", "Sanayi" , Üniversite" gibi kimliğinin olduğu veya olması gerektiği hep söyledi. Bu yönde çalışmalar da yapıldı ama bir türlü sürekli, kalıcı bir kimliği olmadı. Her Belediye başkanına göre de, kimlik değiştirdi.
Arama Konferansında, dikkat çeken ve çağdaş kent olmada olmazsa olmaz konumda olan, çok merkezli veya kesimli kent olma hedefi, bir türlü gerçekleştirilemedi. Oysa XXI. yüzyılda şehircilik anlayışı, çok merkezli ve kesimli kenti de aştı. Bugünün şehircilik anlayışı, büyüme koridoru adı verilen şehirlerarası otoyolların, iki tarafına serpilmiş, "ÇEVRE KENTLER" şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu kentlerin, şehir merkezinin neresi olduğu belli değildir. Hatta yeni kentlerin, nerde başlayıp, nerede bittiği de belli değildir. Kilometrelerce, büyüme koridorlarının etrafında devamlı büyüyen şehirlerdir.
Elbette Eskişehir'in, dünyadaki şehircilikle ilgili bu anlayıştan, uzak kalması düşünülemez. Anakent Belediyesi'nin, mücavir alanlarının genişlemesi, bu felsefenin hayata geçmesinde önemli bir aşamadır. Ancak mücavir alan içine alınan, bu yerlerin, imar planları yapılmalı, uygulamada kesinlikle taviz verilmemelidir.
Özlemini çektiğimiz Eskişehir, büyüme koridorları olan, merkezi belli olmayan, Yeşil alanlarla iç içe, bütün şehir imkânları yanı başında, yani Şehir-Kır antitezlerini sentezleyebilmiş bir kenttir.
Eskişehir, bugünkü görünümü ile bu tablodan çok uzak. Tek merkezli bir kent görünümündedir. Gürültü kirliliği, trafik, park, gibi pek çok sorunla karşı karşıyadır. Özellikle de kimlik arayışı, kentin gelişmesi önünde, en önemli engel. Bu belirsizlik ve kararsızlık, devam ettiği sürece de, sağlıklı bir şehirleşme olmayacaktır. İşsizlik, sektörler arasında dengesizlik, ulaşım, altyapı hizmetleri, çevre tahribi ve fiziki plansızlık, estetik görünüm, gibi sorunlar ise, yaşanabilir bir kent olmanın önünde ciddi sorunlardır.
Öte yandan Eskişehir'de, yılardır, belediye yönetimleri, başkanlara göre yapılandırılması veya kurumsallaştırılması, en önemlisi de "TAKIM RUHU" nun, yönetime hakim kılınmaması da şehirleşmenin, önünde engel teşkil etti.
Ayrıca yılladır, Eskişehir'de şehirleşme, sanayiden daha hızlı bir tempo ile ilerledi. Bu süreç içinde de, Kent demografik, ekonomik ve sosyal yönlerden farlılık gösterdi. Kırsal kesimden, Eskişehir'e göç ise, pek çok sorunu da beraberinde getirdi. Özellikle de Belediye mücavir alanlarının dar tutulması ve 15 mahallenin mücavir alan dışında gelişmesi, şehircilik açısından sorun yarattı. İmar planlarındaki değişiklikler ise kenti daha da zora soktu.
Elbette Eskişehir'in, şehircilik alanında ciddi sorunları vardır. Yanlışlıklar da yapılmıştır. Ama bütün bunlar, dönüşü olmayan bir yol da değildir. Yeter ki ÇAĞDAŞ KENT OLMAK için, dünün, bugünün, dünyada ve Eskişehir'de ki, "ŞEHİRLEŞME " serüvenleri tam idrak edilsin ve o idrak ışığında kararlı adımlar atılabilsin.