İlk yapan kimdir acaba?

İLK ÇAPRAZ BULMACA
Özellikle pazar günleri gazetenin eklerinde verilen ve sen çözecen ben çözecem diye kavga çıkartılan bu bulmacalar ilk defa Liverpoollu Arthur Wynne tarafından hazırlandı.
21 Aralık 1913 günü, New York World gazetesinin hafta sonu ekinde yayınlanan bu bulmacaya halk bayıldı. Ayıhp çözdü, sonra tekrar bayıldı. Bu Wynne adlı kişinin böyle bir şey hazırlamasının sebebine gelince... Kendisi gazetenin oyun ve eğlence bölümünü hazırlayan bir serviste çalışıyordu. Bölümün şefi, "Artık millet eskilerden sıkıldı. Git yeni bir şeyler bul. Ya da pilini pırtını topla, anan da kapı orda!" diyerek kendisini bu buluşa nazikçe(!) teşvik etti.
Zavallı Wynne başını iki elinin arasına alıp kara kara düşünmeye başladı. Birden çocukken büyükbabasının kendisini eğlendirmek için öğrettiği ve "sihirli kareler" adını verdikleri bir oyunu hatırladı. Sonra bu oyunu biraz daha geliştirerek çapraz bulmacayı icat etti.

İLK EMEKLİ MAAŞI
Kuyruğuyla ve sırada beklerken kalp krizinden ölen yasalarıyla meşhur olan emekli maaşı olayı, ilk kez Almanya'da Bismark'ın 1889 yılının Haziran ayında hazırlattığı Emeklilik Sigortası Yasasıyla başladı.
1 Ocak 1891 tarihinden itibaren yürürlüğe giren bu yasaya göre, on altı yaşının üzerinde olup da hiçbir iş yapmayan ve yıllık geliri iki bin markın altında olan herkese, belirli bir çizelgeye göre yardım ediliyordu. Gerçi bu emekli maaşından ziyade emeksiz maaşı oluyordu ama olsun. Bu yasaya göre yıllık geliri 300 markı aşmayanlara haftada 7 fenik ödeniyordu. Britanya'da ise, 1 Kasım 1898 tarihinde yürürlüğe giren bir yasa ile emekli aylığı dağıtan ilk ülke Yeni Zelanda oldu. Yılda 34 sterlin kazananlara 18 sterlin veriliyor, 34 sterlinin üzerinde kazananların emekli maaşından ise 1 sterlin kesiliyordu. Ayrıca emekli maaşı almak isteyen erkeklerin 65, kadınların ise 60 yaşını aşmaları gerekiyordu.
İlk ödeme 1899'un Mart ayında yapıldı. İlk yıl 4 bin 699 kişiye maaş bağlanarak, emeklilerin kuyruklara dizilme modası da başlatılmış oldu.

İLK ANSİKLOPEDİ
Adı "Basel'de Encyclopaedia Sue Orbis Disciplinary"."Gel de adını söyle..." dedirten dünyanın bu ilk ansiklopedisinin yazarı Paul Scalich'tir. Kitabın tekerlemeden beter olan orijinal adının manası ise pek bir sadedir. "Bir daire içinde öğrenmek."İçinde bulunan konuların alfabetik sıraya dizildiği ilk ansiklopediyi ise "Dictionnaire Üniversel" adıyla, Antoine Furetiere yazmış ve bu ansiklopediyi 1690 yılında Paris'te yayımlatmıştır.
İngilizce olarak yayımlanan ilk ansiklopedi ise John Harris'in yazdığı ve 1704 yılında basılan "Lexicon Technicum" adındaki ansiklopedidir. Her yazılışlarında daha da geliştirilen, eksikleri tamamlanan ansiklopedi milletine, daha sonra bölümler halinde yazılan bir ansiklopedi daha eklendi.
Yayın yönetmeninin adı Johann Zelder olan bu altmış dört ciltlik ansiklopedinin adı "Üniversel Lexicon" dur. Konusunda bir numara olan uzmanlaşmış yazarların katkılarıyla hazırlanan bu ansiklopedi, 1731-1750 yılları arasında Leipzig'de basıldı.
Fakat hiç de öyle "Param çok bol. Harcayacak yer bulamıyorum. N'apsak ki? Aaa! Hadi ansiklo-pedi basalım." gibi bir rahatlıkla basılmadı. Bu ansiklopedi Leipzig'de düzenlenen bir piyangodan elde edilen gelirle yayımlanabildi.