İMAR PLANI KENTİN AYNASIDIR

Eskişehir'in, yeni imar planı, İTÜ tarafından gerçekleştirildi. Yeni planda, şehir merkezinin, genişletilmesi konusu üzerinde duran, İTÜ'lü mühendislerin, yeni genişleme alanlarına, planlarda fazlaca yer ayırdığı ifade ediliyor.
Yeni planlarda, ayrıca üniversite alanları ile birlikte, yeni mezarlık alanı, çöp depolama bölgeleri ile pek çok yeni yeşil alana da yer verildiği belirtiliyor.
Yeni imar planı, kentte cevap veri mi bilinmez ama Geçmiş yıllarda, Eskişehir' de, imar planları, bilimsel gerçek ve yasalara göre değil de ,"POLİTİK" ve "ELİT" güçlerin, istek ve arzusuna ve de belediye yönetimlerinin, isteklerine göre yapıldı.
Yapılan imar planlarında, aynı güçlerin isteği üzerine değişiklikler gerçekleştirildi. Maalesef bu değişikliklerden, en çok zararı, yeşil ve kamuya ait alanlar gördü. Sonuçta da yeşil alan yoksulu, bir Eskişehir ortaya çıktı.
Öte yandan, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UND) tarafından uygulanan, 'Yerel Yönetim Reformuna Destek Projesi' kapsamında, Tepebaşı Belediyesi Pilot Proje Uygulamaları Konferans sonrası, toplantıda " Yerel yönetimlerin, güçlendirilmesi ile ilgili pek çok konuya değinildi ama imar planları ve sorunları üzerinde durulmadı. Oysa sağlıklı kentler ve Eskişehir için, imar mevzuatı, planları ve uygulamaları olmazsa olmaz konumdadır.
O toplantıda, İmar mevzuatı, planları ve uygulamaları, neden ele alınmadı bilinmez. Ancak o yıllarda, HKMO Anakara Şubesi' nin, düzenlemiş olduğu panelde, imar planlarının, kentler açısında önemi bir kez daha ortaya kondu ve yapılan yasal değişiklikler, bu alandaki mahkeme kararları ve uygulamalar, Oda üyelerine ve belediyelerde imarla ilgili görevlileri aktarılmış, imar planlarının da kentlerin, aynası olduğu söylenmişti.
Yine O günlerde fabrikalar bölgesi ile ilgili bir yazımda " Anıtlar Koruma Kurulu, müsaade eder mi bilinmez ama şayet müsaade ederse Eskişehir' e, en büyük yanlışlığı yapmış olur. Çünkü bugünün şehircilik anlayışı, " Çok kesimli" ve" Çok Merkezli" kentlerdir. Hatta çağımızın şehircilik anlayışı, "Büyüme Koridorları" adı verilen, şehirlerarası otoyolların, iki tarafına serpilip gelişen, "ÇEVRE ŞEHİRLERİ" şeklinde. " demiş, fabrikalar bölgesinin konuta açılmayarak, yeşil alan olarak muhafaza edilmesini istemiştik.
Fabrikalar bölgesi, bugün beton yığınına dönüştü, Oysa Sayın Prof. Dr. BÜYÜKERŞEN' in, geçmişte söylediği gibi, kentin akciğeri olabilirdi.
Anayasanın ilgili maddesine rağmen, Kent merkezine yakın bölgelerdeki ve kente yakın mahallerde, tarım arazilerinin, konut arzının artmasıyla, imara açıldı. Açılmaya da devam ediyor. Özellikle de kent merkezindeki, 75 hektarlık, tarım arazisi, konut, ticaret ve kentsel gelişim alanı olarak işlenerek, fabrikalar bölgesindeki yanlışlık tekrar ediliyor.
Hülasa Ülkemizde, kent toprakları sorununa, bir çözüm üretilmediği sürece, sadece yapı bazında, düşünülen İmar planı anlayışı, yanlıştır. Çünkü kenti bir organizma olarak kabul
edilmelidir. Ayrıca doğru sağlıklı, bir kentleşme, insana ve toplumda yaşayan, herkese eşit sosyal ve ekonomik faydalar getirecek, şekilde olmalıdır.
Eskişehir' de, geçmiş yıllarda imar alanlarındaki hataları ve mücavir alanların dar tutulması nedeniyle, kenar mahallerin büyük bir bölümü, kendi halinde gelişti. Bu ihmal, bugün belediyeleri sıkıntıya soktu. Oysa mücavir alanlar geniş tutulup, bu mahallerin imar planları da gerçekleştirilmiş olsa idi. kent daha sağlıklı gelişecek, Bu gün arzu edilmeyen tablo ve görüntü, daha çağdaş olacak, belediyelere de sorun yaratmayacaktı.
Gördük ki kenar mahalleler de, geçmişteki sorunlar hala devam ediyor. İmar planları olmayınca da, kent sağlıksız gelişiyor, yapı kooperatifleri arsa temin edemiyor, hem de, yeni yerleşim alanları tespit edilemediği için, belediyelerin kendi de arsa üretemiyor.
İmar planlarında, yapılacak olan sosyal ve teknik alt yapı alanının kaldırılabilmesi için, ilgili yatırımcı Bakanlık ve kuruluşun görüşünün alınması zorunludur. Ayrıca imar planlarındaki, bir sosyal ve teknik alt yapının kaldırılabilmesi, ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde, eşdeğere, yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılır.
Eskişehir' de, imar planlarıyla ilgili bu mevzuat hükümleri, hiçbir dönem yeteri kadar dikkate alınmamıştır. Sonuç olarak kent sağlıksız bir şekilde büyüdü. Özellikle de torunlarımızın emaneti olan tarım alanları, yasalara rağmen, acımasızca yok edildi. . ,
Oysa imar planlarında temel amaç, insan, aile ve toplum hayatını yakından etkileyen, fiziki çevreyi, sağlıklı bir yapıya kavuşturmak ve bu yönde gelişmesini sağlamaktır. Bununla ilişki olarak, yatırımların yer seçimlerini belirleyip; gelişme eğilimini yönlendirmek yanında, toprağın korunmasını ve en rasyonel biçimde kullanılmasını sağlamaktır.
Ayrıca imar planlarındaki, sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri, zorunlu olmadıkça yapılamaz. Zorunlu hallerde ise böyle bir değişikliğin yapılabilmesi de belli şartlara ve kurallara bağlıdır. Ancak bu kuralın da Eskişehir'de, uygulandığını söylemek çok zordur.