KUR'AN'DA İKİ TÜRLÜ MESAJ VAR

Kur'an'ın iki türlü mesajlar vermekte olduğu önce Zumer-23 belirtilmiştir (Zumer-23. Rablerini sayanların derileri, en güzel hadis /söz olan kitabın /Kur'an'ın sözlerini işitince ürperir. Kur'an, tutarlı, çelişkisiz iki tip mesajlı bir kitaptır. Allah'ı anarak ürperen derileri ve kalpleri O'nu okuyup anladıkça yumuşar. Böylece de bildirilen gerçekleri öğrenen insanlar, O'nun rehberliğinde doğru yola yönelmiş olurlar. Ancak Allah, sadece içten isteyenin Kur'an'ı anlamasını sağlayarak doğru yola ulaştırır. Yanlış yolda /delalette oluşa direnen ve arzu etmeyen bir kimseye ise hiçbir şeyin faydası olmaz). Ancak bu ayette, sadece 2 türlü mesaj olduğuna değinilmiş, Al-i İmran-7 nci ayette ise bu mesajlar muhkem ve müteşabih şeklinde tanımlanmışlardır (Al-i İmran-7. Ey Peygamber! Allah'ın indirmiş olduğu bu kitabın bazı ayetleri kesin hükümlü / muhkem özellikli, değişmez, herkes tarafından açık seçik kolaylıkla anlaşılan ve kitabın anaları /temeli /ana iskeleti ve hedef /amaç mesajlarıdır. Geri kalanların bir kısmı ise çok anlamlı, bir kısmı da semboller halinde ve benzeşimli (müteşabih), bir kısmı da muhkeme yönelik araç /yöntem mesajlardır. Kalpleri ve düşünceleri kötü niyetli olanlar, insanların arasına fitne sokmak ve kafaları karıştırmak için, çok anlamlı olan müteşabih /araç mesajlara bile bile daha fazla önem verirler. Hâlbuki onların sembolik olanlarının gerçek anlamlarını bir Allah, bir de "Ey Rabbimiz! Bildirdiğin ayetlerin hepsine inandık, hepsi Rabbimizdendir." diyen, bilim adamları bilir. Ayetlerin bu ayırımını da yine akıl, bilim ve düşünce sahiplerinden başkası anlayıp, düşünüp yapamaz).
Muhkem mesajlar, diğer bir ifade ile kesin hükümlerdir ve her biri birer ibadet ve insanın yaşamında uyulması temel hedef olan ve amaç edinilmesi emredilen mesajlardır. Bunlar değişmeyecek, statik, ezeli ve ebedi özellikli, tartışılmadan kabul edilip benimsenecek olan mutlak, kesin emir hükümlerdir. Bir aktivitenin esas olan son hedefini belirten hüküm mesajlardır ve genellikle 1-2 kelime şeklindedirler. "Kur'an şeriatı" denince bu mesajlar anlaşılmalıdır. Şekilsel ibadetler olan ve En'am-162 ile Bakara-196 ncı ayetlerde "Nüsuklar" diye tanımlanan Namaz, Hac, Oruç ve Zekât-İnfak, sayıları 300 ün üzerinde olarak belirlemiş olduğum muhkem mesajların içinde birer mıuhkem-kesin hüküm olarak yer almaktadırlar. Dolayısıyla, İslâm'ın ibadetleri de, sadece 4 şekilseller değil, 300'ün üzerindeki bu muhkem-kesin hükümlerin hepsi olmaktadır. Ki bunlar da Allah'ın bizlerden beklediği üzere ahlâki tekâmülümüzü ve olumsuz nefslerimizi öldürebilmemizi sağlayacak olan kesin hükümlerdir.
Müteşabih mesajlar ise, a) Ana hedef, amaç olan muhkem-kesin hükümlere götürücü, onları gerçekleştirici araçlar, yöntemler veya b) "Allah, Ahret, Melek, Cennet, Cehennem, İns, Cin, Şeytan, Vahiy, vs" gibi sembollerdir. Sembol olmayan yöntem, araç olan müteşabihler, dinamik-esnek-değişken özellikte ve zaman ve topluma göre farklı olabilecek mesajlardır. Bunları bir gitarın çok ses çıkaran teline benzetebiliriz. Zamana ve toplumlara göre farklı ve değişken olan müteşabih mesajlar, kişisel kanaat ve "Benim inancım budur" deyip kurallaştırılmalara müsait mesajlar olduğundan, Al-i İmran-7 nci ayette, bu konuları önemseyenlerin "içleri fesatlar" olacağına dikkat çekilmiştir. Örneğin şeriat diye tanımlanan hukuk kuralları da müteşabih mesajlardır ve Hz. Muhammed döneminde henüz devletleşmemiş Bedevi Arapları, geleneklerinden kurtarıp devrimsel yenilikler getiren geçici hukuk kurallarıdır. Muhkem-kesin hükümler gibi bu müteşabih mesajları da mutlak ve değişmez kurallar olarak kabul etmek Muhafazakârlık diye tanımlanmaktadır. Bu da Kur'an'ı tamamen değişmez, tek topluma sınırlı, bütün insanlara ve zamanlara hitap etmeyen cansız bir kitap olarak kabul etmek olacaktır. Ve bu insanlar da Müteşabih mesajların, geçmişte olduğu gibi günümüzde de "İslam şeriatı - hukuku" ismi altında devam ettirilmesini isteyenler olmaktadırlar. Dolayısıyla müteşabih mesajlar Kur'an'ın değil "İnsanın şeriatı" olmaktadırlar.
Bir ayetteki muhkem ve müteşabih mesajı şu yöntemle bulup SON DAVET KUR'AN'da belirttim:
*Bir ayetin önce düşünce, öneri veya amele ilişkin olan fiilini buldum.
*Sonra ayette olup, fiili tamamlayan kelime varsa, onu bulma amacıyla, bulduğum fiile, "Kimi, kime, neyi, neye, nereyi, nereye" sorularını sordum. Böylece bulunan 1 veya 2 kelime, mesajın hedefi ve fiilin amacı demek olan muhkem emir oluyor.
*Bulunan muhkem emre bu defa "Ne ile, nasıl" soruları sorulursa müteşabih mesaj, yani muhkeme, amaca-hedefe götürücü, gerçekleşmesini sağlayıcı araç, yöntem veya kullanılacak vasıta ortaya çıkmış oluyor.
*Örneğin Hac-27 nci ayette "İnsanlara Hacca gidişi bildir, yürüyerek veya develeri üzerinde gitsinler" ayetinde, Fiil-gitsinler, Hac kelimesi ile birlikte "Hacca gitsinler" ifadesi muhkem-kesin hüküm ve farz, tartışmasız bir emirdir. Bu hedef için o zaman araç ve yöntem, yürümek veya devedir. Bu ifade "Müteşabih mesaj" demektir ve zaman ve topluma göre değişken olandır. Yani insanlar Hac için Mekke'ye farklı araçlarla gidebilirler demektir.
*İşte içindeki ilahi ve doğa bilgileri yanında bu müteşabih-değişken mesajlar sayesinde KUR'AN dinamik-esnek ve ebedi kalıcılığı olan MUCİZE BİR KİTAPTIR.
*Bütün insanlar için temel yaşam kuralları demek olan muhkem emirlerin bir kısmı, Allah-insan ilişkisi ile ilgili ve dolayısıyla da uygulanmadığında dünya ve/veya ahret azaplı olacağı, bir kısmı da sadece insanın menfaatine, mutsuz olmasın diye korunmasına, sağlığına yönelik veya insanlar arası sosyo-ekonomik ilişkileri ile ilgili tavsiye niteliğinde olup, uygulanmadığında da azap olacağı belirtilmediğinden azap cezasız olan mesajlardır.
Hicr-87 ve 88 nci ayetlere göre Kur'an, muhkem mesajları ve sembol ilahi bilgileri bakımından ayrıca çift katmanlı yedi anlamlı bir kitap olduğunu belirtmiş ve bütün anlamları çözüp yorumlama yeteneğinin de Hz. Muhammed'e verildiği açıklanmıştır.
NOT: Her biri birer ibadet olan 300'ü aşkın muhkem-kesin hükümler,"Türkçe ve güncel yorumlu SON DAVET KUR'AN"'da, bulunduğu ayetin dipnotunda belirtilmiştir.