TARIM HAVZALARI

Türkiye, tarım arazilerinde tarıma ait verilerde, neye sahip olduğunu ve bunu nerede nasıl kullanacağını bilmiyordu. Tarım alanında ciddi, Plan ve proje de yapılmadı. Verdiği destek karşılığında beklediği ürünü almadı. Ürün planlamasının olmaması sonucu ise çiftçi sürekli zarar etti.
Ve nihayet! Tarım Bakanlığı'nın 3 yıldır üzerinde çalıştığı, 'Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli' 2010' yılında uygulamaya giriyor. Destekleme modelinin de sil baştan değiştirileceği söyleniyor.
Üretim planlamasına, imkân verecek şekilde, projede, iklim, toprak, topografya ve diğer unsurları içeren 527 milyon 782 bin verinin derlendiği ve 50x50 metrelik alanlara işlendiği belirtildi. Ayrıca '265 istasyondan 21 milyon kayıtı içeren 30 yıllık iklim verisi, 11 değişik grubun işlenmesinden, 2.2 milyon toprak verisi, topografyaya ilişkin 500 milyon nokta verisi ile nüfus hayvancılık hakkında, 10 bin kayıt ve 160 ülkeyle gerçekleştirilen dış ticarete ilişkin, 4 milyon 572 bin kayıt kullanıldı. Her 2.5 dönümlük alana işlenen bu veriler bize hangi alanda, hangi ürünü en yüksek verimlilikte elde edeceğimizi veriyor. Bu veriler, destek mekanizmasında, politika ve stratejinin belirlenmesinde kullanılacaktır.
Bu model, Türkiye'de hangi envantere ve hangi üretim kapasitesine sahip olduğumuzu ve hangi ürünleri verimli bir şekilde üretebileceğimize ait, hem envanter hem planlama ve talep tahmini konusunda çok geniş bir veri tabanı sunuyor. Ayrıca verimlilik esasına göre hangi tarım havzasında hangi ürünlerin yetiştirilebileceğini bilme imkânı veriyor
Aslında havza bazı üretim planlamasının, bakanlık tarafından dikkate alınmasının ülke tarımı açısından milat olarak görülmesi gerekir. Çünkü ürün planlaması ile birlikte üreticimi ekip, biçeceği sabit ürününü bilecek, verim artacak ve bu ürüne en yüksek desteklemeyi alacaktır.
Tarımda, yıllardır ürün planlaması olmadığı için çiftçimiz o yıl hangi ürün iyi fiyat ederse gelecek yıl o ürüne yöneliyordu. Bu da arz-talep dengelerini alt-üst ediyor, cifçi de ekonomik açıdan ciddi zarar ediyordu.
Türkiye tarım havzalarının Üretim ve Destekleme Modeli" hazırlanırken iklim, topografya ve toprak verileri dikkate alınarak önce 190 tarım havzası belirlendi. Ürün desenleri, havzaların yönetilebilir ve benzer ekolojiye sahip olması kriterleri dikkate alınarak 190 havza birleştirilerek, 30 temel havza belirlendi. Havzalar, ekolojik olarak benzer özellikleri olan, ülkenin idari yapılanmasına uygun, yönetilebilir büyüklükte ve tarım ürünlerinin en uygun yetiştirilmesi dikkate alınarak belirlendi. Havzaların adlandırılması genellikle coğrafya ve bölgenin özellikleri dikkate alınarak yapıldı. Belirlenen 30 havzadan en büyük olanı 7 milyon 171 bin 254 hektar alanı ile Ankara, Eskişehir, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde ve Afyon'u içine alan "Orta Anadolu, Sakarya, Selçuklu Havzası" oldu.
Eskişehir, havza bazında üretim planlamasına hazır mı bilinmez ama bir an önce bakanlığın bu çalışmasını dikkate almalı, bölge bazında üretim planlaması stratejileri geliştirilmelidir. Çünkü Eskişehir' in, bakanlığın belirlediği mahsullerin dışında yerel bazda da mahsulleri vardır. O nedenle de Eskişehir' e has, tarım envanteri hazırlanmalı, üretim planlaması yapılmalı, hangi ürünün ne kadar üretileceği de belirlenmelidir.
Eskişehir'de, uygulamaya alınacak havza bazında tarım için, en kısa zamanda geniş kapsamlı bir toplantı yapılmalı, " projenin tanımı, uygulanması ve daha da geliştirilmesi için neler yapılabilir? Sorusunda cevap aranmalıdır. Kamuoyu, özellikle de çiftçiler, bu alanda mutlaka bilgilendirilmelidir. Yerli ürünlerin korunması için, önlemler alınmalı, gerekirse de özel idareden destek verilmelidir.
Halen prim desteği ödenen 16 üründe, 30 tarım havzası belirlendi. Ancak havzalarda tarım yapan çiftçilerin, söz konusu modelden haberleri yok. Havzalardaki çiftçilerin modele ilişkin bilgilendirilmesi de şarttır. O nedenle de Eskişehir genelinde, havza bazında yapılacak tarım hakkında, eğitim çalışmaları hemen başlatılmalıdır.
Elbette havza bazında yapılacak çalışmalarda, en önemli unsur desteklemedir. Projeye göre, destekler rasyonel, yönlendirici ve etkin bir şekilde kullanılacaktır. Havza bazında tespit edilen ürünler dışındaki ürünlere, destekleme verilmeyeceğine göre, Yerli ürünler yok olacaktır. Oysa Projede, en önemli hedeflerinde biri de doğal ürünleri korumak ve sürdürülebilir kullanımını sağlamaktır.
Havza bazında yapılacak tarım, tarımsal üretim, ürün planlaması, özelikle de tarım alanın da arz talep dengesini sağlayacak, verim aratacak, Biyolojik çeşitlilik, toprak ve su kaynaklarının korunacak, Türk tarımının, üretim planlaması ile uluslararası rekabet gücü artacaktır. Ancak havza tarımında, ulusal politika ve stratejiler yanında, yerel politika ve stratejilerin de belirlenmesi şarttır.