TEK MERKEZLİ KENT

Eskişehir'de, belediye yönetimleri nedir bilinmez, yıllardır Eskişehir' i, "TEK MERKEZLİ" kent yapmakta ısrarcı oldular. Sonuçta da Eskişehir'i, sağlıksız kentleşmeye ve tek merkezli Kente mahkûm ettiler.
Nitekim son yıllarda, Eskişehir' in, akciğeri olabilecek olan Fabrikalar bölgesine, Espark, Esgaz, hayal kahvesi, 222, Tepebaşı Belediye Binası, Şoförler cemiyeti binası, Acıbadem Hastanesi, Özdilek, Koçtaş, ötel gibi, benzer tesisler, yapıldı. Hala da bölgede çarpık yapılaşma devam ediyor. Bu yanlışlığın, şehirciliğe, özellikle de trafikte getirdiği fatura ortadadır.
Eskişehir, yapılan hatalar yüzünden,"TEK MERKEZLİ" kent oldu. Oysa bugünün şehircilik anlayışı, " çok kesimli" ve" çok Merkezli" kentlerdir. Hatta "Büyüme Koridorları" adı verilen, şehirlerarası otoyolların, iki tarafına serpilip gelişen, "ÇEVRE ŞEHİRLERİ" şeklinde, ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca çağımızdaki şehirler, merkezi belli olmayan kentlerdir. Yeni kentlerin, nerede başlayıp, nerde bittiği bile belli değildir. Yüzlerce kilometrelik büyüme koridorlarının etrafında, devamlı büyüyen ve gelişen kentler olarak gündemdedir. Dünyada, en ideal şehirler ise ormanla iç içe ama aynı şekilde merkezi belli olmayan ve bütün şehir imkânları da yanı başında. Yani Şehir-kır antitezlerini, sentezleyebilmiş kentlerdir.
Elbette kentin tek merkezli olmasında, süper marketlerin ve büyük otel ve iş merkezlerinin de payı büyüktür. Özellikle bakkal dükkânı gibi açılan süper marketler, kentlerin merkezlerinde açılmasıyla süper marketlerin cazibe haline gelmesi, zaten güç şartlar altında ticaret yapan küçük esnafı da güç durumda bıraktı. Bu durumdan belediyeler kadar siyasi iktidarında sorumluluğu var.
Süper marketlerin, kent merkezlerinin dışına taşınması konusu, TBMM' nin gündemine de oturdu. Tasarı yasalaşırsa, bütün süper marketler, kent merkezinin dışına taşınacaktı. Neden bilinmez, banklar kurulu imzalamasına rağmen, bir türlü süpermarketlerle ilgili yasa tasarısı, Genel Kurula indirilmedi.
Eskişehir' in, Tek Merkezli olmasında, "İMAR PLANLARI" da etkili oldu. Eskişehir'de, imar planları, bilimsel gerçek ve yasalara göre değil de "POLİTİK" ve "ELİT" güçlerin, istek ve arzusuna ve de belediye yönetimlerin keyfine göre yapıldı. Yapılan imar planlarında da, aynı güçlerin isteği üzerine değişiklikler gerçekleştirildi. Maalesef bu değişikliklerden, en çok zararı, yeşil ve kamuya ait alanlar gördü. Sonuçta da yeşil alan yoksulu ve tek merkezli bir Eskişehir ortaya çıktı.
Oysa imar planlarında, temel amaç, insan, aile ve toplum hayatını yakından etkileyen, fiziki çevreyi, sağlıklı bir yapıya kavuşturmak ve bu yönde gelişmesini sağlamaktır. Bununla ilişki olarak, yatırımların yer seçimlerini belirleyip; gelişme eğilimini yönlendirmek yanında, toprağın korunmasını ve en rasyonel biçimde kullanılmasını sağlamaktır.
Şu bir gerçek ki kentte imar planları yapılırken, değişiklikler gerçekleştirilirken, Kentin, fiziksel yapısı bile düşünülmedi. İmar Planlarının yapıldığı yerin Jeolojik durum, Akarsular, taşkın alanları, Toprak kabiliyeti, özellikle de Tarım alanları, tarımsal arazi kullanımı, Bitki örtüsü, Korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ve alanları, Ekolojik açıdan korunması gerekli alanlar gibi unsur düşünülmedi.
Öte yandan imar planlarının yapımında, kentin, demografik, sosyal ve ekonomik yapısı dikkatte alınmadı. Özellikle de, " ULAŞIM" unsuru, gerektiği şekilde gözetilmedi. Arazi kullanımı, kentin sektörel ve mülkiyet yapısı, Askeri alanlar, en önemlisi de yerleşme alanları ile ilgili özellikleri de gözetilmedi. Hatta yıllarca, mücavir alanlar dar tutulduğu için, kenar mahaller kendi kurallarına göre gelişti.
Eskişehir arzu etmediği sorunlardan kurtulmak için, mutlaka "TEK MERKEZLİ" kent görünümünden kurtulmak zorundadır. Öncelikle de tarım alanları dışında büyüme koridorları ve yerleşim yerleri tespit edilmelidir. O nedenle de mevcut imar planları yeniden gözden geçirtilmeli, yeni yapılacak imar palanlarında, aynı hatlar yapılmamalıdır.
Elbette çevre veya uydu kentler oluşturmak, kenti rahatlatacaktır. Ancak bu yerleşim alanlarının, cazip hale getirilmesi de şarttır. O nedenle de açık ve yeşil alanlar, avlular, bahçeler, yollar, meydanlar bütünün ayrılmaz parçalarını oluşturmalıdırlar. Ayrıca kaplamaları, kentsel donatı/kent mobilyası, aydınlatma elemanları, durak, pano, telefon, kulübesi gibi elemanlar ile bitkisel materyal ve kullanım biçimi kentsel estetiğin sağlanmasında doğrudan katkı sağlayan öğeler yanında, yaşam için, her türlü olanakta sağlanmalıdır. Özellikle de süper marketler, kent dışına çıkartılmalı veya çevre uydu kentlerde gerçekleştirilmelidir.