Eskişehir’in tarih kokan sokaklarına adım attığınızda sizi ilk karşılayan bölgelerden biri Odunpazarı olur. Renkli konakları, taş döşeli yolları ve kültürle yoğrulmuş atmosferiyle dikkat çeken bu semt, sadece mimarisiyle değil, ismiyle de merak uyandırıyor. “Odunpazarı” adı kulağa hem sade hem de anlamlı gelirken, bu ismin ardında yüzyıllar öncesine dayanan hikâyeler yer alıyor.
Odunpazarı’nın Adına Dair Efsaneler ve Tarihî Gerçeklikler
Odunpazarı’nın adı, Eskişehir halkı tarafından farklı şekillerde anlatılan köklü rivayetlere dayanıyor. Bunlardan biri, Eskişehir’e ilk yerleşimi planlayan kişilerin, hangi bölgenin yaşam için daha elverişli olduğunu belirlemek adına çeşitli yerlere koyun ciğeri astıkları efsanesidir. Rivayete göre, Odunpazarı’na asılan ciğerin diğer bölgelere göre çok daha geç bozulması, buranın iklimsel ve hijyenik açıdan daha uygun olduğunun işareti sayılmış ve ilk yerleşimler bu alana yapılmıştır.
Başka bir anlatı ise daha somut ve tarihî temellere dayanır. Osmanlı döneminde şehirlerin isimleri, genellikle o bölgedeki en yoğun ticaret kalemi üzerinden şekillendirilirdi. Bu bağlamda, çevre ormanlardan kesilen odunların getirildiği ve satıldığı yer olan bugünkü Odunpazarı, zamanla bu ticaret faaliyetiyle özdeşleşmiştir. Esnafın ve halkın "odunların pazarı" olarak andığı bu bölge, adını ticaret kültüründen alarak günümüze kadar korumuştur.
Ticaretin Kalbinden Kültürün Merkezi Olmaya Giden Yol
Osmanlı döneminde odun ticaretinin merkezi olan bu semt, yıllar içinde kimliğini koruyarak dönüşüm geçirmiştir. Günümüzde artık odun satışı yapılmayan Odunpazarı, geçmişin ticaret alanı olmaktan çok, sanat ve kültürün buluşma noktası haline gelmiştir. Sebahattin Günday Parkı’nın bulunduğu alan, bir zamanlar odun satıcılarının ve tüccarların en yoğun olduğu yerdir. Şimdi ise burada yürüyüş yapanlar, banklarda oturanlar ve çevredeki sanat merkezlerine girip çıkan ziyaretçiler görülür.
Odunpazarı, geçmişin ekonomik hareketliliğini bugünün kültürel enerjisine dönüştüren nadir yerleşim alanlarından biridir. Bu değişim, semtin tarihine zarar vermeden yapılmış; aksine, geçmişle bağını güçlendiren bir gelişim süreci yaşanmıştır.
Odunpazarı Evleriyle Zamanda Yolculuk
Odunpazarı’nın en dikkat çeken unsurlarından biri de şüphesiz ki Osmanlı döneminden kalma ahşap evleridir. Genellikle iki veya üç katlı olan bu konaklar, cumbalı pencereleri ve estetik cephe süslemeleriyle geleneksel Türk mimarisinin en zarif örneklerini yansıtır. Zamanla restore edilen bu yapılar, günümüzde kafelere, sanat atölyelerine, müzelere ve butik otellere dönüştürülmüştür.
Her biri geçmişten izler taşıyan bu evler, ziyaretçilere yalnızca mimari bir estetik sunmaz; aynı zamanda Osmanlı günlük yaşamının dokusunu da hissettirir. Dar taş sokaklarda yürürken tarihle iç içe olmak mümkündür. Eskişehir’e gelen yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası haline gelen bu evler, bölgeye olan ilgiyi her geçen gün artırmaktadır.
Odunpazarı’nın Kültürel ve Turistik Kimliği
Bugün Odunpazarı yalnızca bir semt değil, Eskişehir’in kültürel hafızası olarak kabul edilmektedir. Yıl boyunca düzenlenen sergiler, festivaller ve sanatsal etkinlikler, bu bölgeyi yaşayan bir kültür merkezi haline getirir. Özellikle Odunpazarı Modern Müze (OMM) gibi yapılar, çağdaş sanat ile geleneksel yapının iç içe geçtiği örnekler sunar.
Odunpazarı sokaklarında dolaşırken bir yanda geçmişin izleri, diğer yanda günümüzün yaratıcı ruhu hissedilir. Bu birleşim, bölgeyi yalnızca Eskişehir’in değil, Türkiye’nin de kültürel açıdan en zengin merkezlerinden biri yapar. Semt, geçmişte olduğu gibi bugün de yaşamın, üretimin ve paylaşımın merkezi olmaya devam eder.
Odunpazarı'nın ismi ister tarihî bir ticaretin yansıması, isterse de bir efsanenin sembolü olsun; bu bölge, Eskişehir’in belleğini canlı tutan, yaşatan ve geleceğe taşıyan bir simge olarak öne çıkıyor. Her taşı, her evi, her sokağı ayrı bir hikâye barındırıyor ve bu hikâyeler her gün binlerce insan tarafından yeniden keşfediliyor.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım