Geleceği kesin olarak bilemeyiz. Zaman algımız mevcut biçimiyle devam ettiği sürece gelecek bizim için gizemli olmaya devam edecek. Ama bu durum, gelecek ile ilgili öngörüler oluşturmamızı ve senaryolar yaratmamızı engellemiyor. Efsaneler, geçmişte yazılmış romanlar ve geleceği tasarlamaya çalışan filmler de gelecek öngörülerinden oluşmuyor mu? Geleceği bilemeyebiliriz, ama öngörmemiz için de hiçbir engel yok –bağnaz olabilen zihinlerden başka…

20’nci yüzyılın sonları ile 21’inci yüzyılda geliştirilen teknolojilerin artık dünya uygarlığı için yepyeni bir gelecek tasarladığını görüyoruz. 2020 ile başlayan dünyada hemen her şey eskisinden bir hayli farklı olacak. Dijitalleşme ve Endüstri 4.0 başlığı altında yer alan teknolojiler iş-işletme alanlarından psiko-sosyal dünyaya kadar pek çok faaliyet ve davranış biçimini değiştirecek. Şimdilerde bile değişim hızı o denli yüksek ki;mevcut ezberlenmiş alışkanlıklarımızı, kurum ve kavramlarımızı kaybetmemek için direndikçe daha hızlı yitiriyoruz.

Gelecek tasarımını 2030, hatta 2050 gibi bir zaman ufkuna genişlettikçe dönüşümün kapsamını hayal etmek daha da zorlaşıyor. Ama bu zamansal mesafe bile öngörüler yapılmasını ve gelecek senaryoları üretilmesini –daha genel söylersek bir gelecek felsefesi oluşturulmasını– engellemiyor. Bunlar arasında Ray Kurzweil’ın “Tekillik” yaklaşımı ile NickBostrom’un “Transhümanizm” felsefesini sayabiliriz.

Tekillik

Buluşçu ve fütürist Ray Kurzweil, tekillik felsefesini ağırlıklı olarak, 2005 yılında yayınladığı “TheSingularity Is Near (Tekillik Yakındır)” isimli kitabında ele alır. Bu kitap, Kurzweil'in önceki kitapları, 1990 tarihli “The Age of IntelligentMachines (Akıllı Makineler çağı)” ve 1999 tarihli “The Age of SpiritualMachines (Spiritüel Makineler çağı)” adlı kitaplarda ortaya atılan fikirlere dayanır. 2005’te yayınlanan kitabındaKurzweil, VernorVinge’in 1993 tarihli "TheComingTechnologicalSingularity (Yaklaşan Teknolojik Tekillik)" adlı kitabıile popüler olan “Tekillik (Singularity)” terimini kullanır.

Tekillik gurusu Kurzweil; bilgisayar, genetik, nanoteknoloji, robotik ve yapay zekâ gibi teknolojilerde ivmelenen bir yükselişi açıklıyor. Tekilliğe ulaşıldığında;Kurzweil, makine zekâsının, tümleşik insan zekâsından daha güçlü olacağını söylüyor. Daha sonra, aklınDünya’dan dışarı doğru yayılarak evreni bir doygunluğa götüreceğini öngörür. Kurzweil’a göre tekillik, aynı zamanda, makine zekâsının ve insanların birleşip bütünleşeceği noktadır.

Transhümanizm

“İnsan ötesi” anlamına gelen transhümanizm yaklaşımı ise son zamanlarda bilim çevrelerinde ön plana çıkan bir tezdir. Felsefe profesörü ve Transhümanizm gurusu NickBostrom,“Transhümanizm, insanın durumunu ve teknolojinin gelişmesiyle açılan insan organizmasını geliştirmek için fırsatları anlamak ve değerlendirmek için disiplinler arası bir yaklaşımı teşvik ediyor. Genetik mühendisliği ve bilişim teknolojisi gibi mevcut teknolojilere ve moleküler nanoteknoloji ve yapay zekâ gibi gelecekteki beklentilere de dikkat çekilmektedir” şeklinde bir açıklama yapıyor.

Transhümanizm, insan bedenini ve zihnini dönüştürmek için mevcut ve gelecekteki ileri teknolojilerin kullanılmasını ele alan fütüristbir felsefedir. Transhümanizm, fiziksel geliştirmelerin özel bir konusu değildir. Transhümanist felsefenin amacı, insanlığı entelektüel, düşünsel, psikolojik ve fiziksel boyutlarda geliştirmek için temel olarak insan koşullarını ve ekosistemi dönüştürmektir. Bu amaç, insanoğlunun tüm insani ve toplumsal açılardan oldukça farklılaşmış, ama neredeyse öngörülemeyen bir ortamda hayatta kalması gerektiğini ima eder.

Transhümanizm insanın ve akıllı makinenin bütünleşeceği bir çağa işaret eder. Transhümanizm sadece sibernetik ve robot bedenlerle ilgili bir felsefe değildir. Transhümanist ütopyanın gerçekleşmesi için sosyal ve siyasal ilerlemeler teknolojik ve biyolojik gelişmelere eşlik etmelidir.

Yarınki yazımda transhümanizmin farklı ve şaşırtıcı gelecek öngörüleri ile devam edeceğim.