İslam dininin beş şartından biri de haccetmektir. Belli bir takım şartları taşıyan müslümana ömründe bir defa haccetmesi farzdır. Bu hac ibadeti senede bir defa Hicri aylardan Zilhicce ayının dokuz, on, onbir, oniki, onüç günlerinde yapılır.
Haccın farzları, vacipleri ve sünnet hükümleri olduğu gibi şekil olarak üç çeşit hac şekli vardır. Temettü, kıran ve ifrat haccı.
1) Temettü Haccı: Ayrı ayrı ihrama girerek evvela umre ziyareti sonra hac ibadeti ifa etmek şeklinde yapılır. Bu hac şeklinde, ömre ile haccı beraber ifa ettiği için şükran Kurban kesmek farz değil vaciptir.
2) Kıran Haccı: İhrama girip önce ömre yapmak, aynı ihram ile farz haccını yapmak. Bu şekilde hac, uzun zaman ihramlı olmayı geretirdiği için zor zahmetli ama öbür hac şekillerinden faziletlidir. Ömre ile haccı beraber yapmayı nasip ettiğin Cenab-ı Hakka şükran kurban, bunda da kurban kesmeleri vaciptir.
3) İfrad Haccı: İhrama girip ömre yapmadan sadece Haccetmektir. Bu şekil Hac ibadetinde kurban kesmek yoktur. (Nimetül İslam Sh:522, Mehmet Zihni Efendi 1976 İst.)
"Kurban sadece Hacda farz, diğeri gelenekseldir" diyen bazı hocalar beyanlarında şöyle yazıyorlar.
Bu beyanda iki hata vardır.
Birincisi; "Hacda kurban kesmek farz değil vaciptir"
İkincisi ;kurbanlar ki bunlar Kurban bayramında evlerde kesilen kurbanların geleneksel olduğu söyleniyor.
Kurban Bayramında hali vakti yerinde olan Müslümanların kestikleri kurban geleneksel (örf ve adet) değil, vaciptir ve önemlidir.
Bu konuda Hz.Peygamberimiz şöyle buyuruyor;
"Hali vakti yerinde olanlar kurban kesmezlerse mescidlerimize camilerimize yaklaşmasınlar" (Buhari, Edahi 1, Müslim Edahi 1)
Rasülullahın bu ikazı müslümanlar için çok büyük bir uyarıdır.
Vacip olan bir dini görevi "gelenekselliğe" indirgemek büyük vebal azim bir hatadır.
Vacip nedir?
Vacip (1) sözlükte "lazım gerekli lüzumlu" anlamına gelen vacip, bir fıkıh kavramı olarak yapılması kesin ve bağlayıcı bir şekilde istenen fiildir. Talebin, kesin ve bağlayıcı oluşu talep sıgasının kendisinden anlaşılabilecği gibi bir fiilin terk edilmesi halinde ağır ceza terettüp edeceğinin bildirilmesinden de anlaşılabilir. (Dini kavramlar sözlüğü "vacip" Md. Sh: 674) (Diyanet İşl. Bşk. Yayınları Ankara 2010)
Farzda olduğu gibi vacibinde kesin olarak yapılması gerekir. Yerine getiren sevabı, özürsüz olarak terk edenler ise cezayı hak etmiş olurlar. Hanefiler buna (vacip'e) "ameli farz" da demişlerdir. (a.g.e. ayni sh.)
Vacip olan ibadetlerimiz; kurban kesmek, bayram namazı ve vitir namazı (yatsıdan sonra) kılmaktır. Bu ibadetleri gelenekselliğe indirmek büyük vebal ve azim bir hatadır. Mevlamız affeylesin...
(1) Farz, Hz.Allah'ın (c.c) birinci derecedeki emridir.
Vacip, Hz.Allah'ın (c.c) ikinci derecedeki emridir.