özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde iş sahibi ve yönetici operasyonlarla öylesine iç içedir ki, işin büyük resmini görmekte zorlanır. Hatta pek çok durumda işletme yönetimi, (günlük veya haftalık gibi) çok kısa vadeli nakit akışı problemlerini çözmek haline dönüşür. Hâlbuki işletmenin günlük, haftalık, aylık ve yıllık incelenmesi bir bütünün parçalarıdır. Her döneme ilişkin özgün şartları dikkate alarak işletmenin ekonomik göstergelerini incelemek gerekir.

Yönelimler

Kâr konusuna geri dönersek; işletmenin (haftalık ya da aylık) kısa dönemli satışları veya kârlılığı işletme resminin tümü değildir. Yukarıda değindiğim gibi işletmenin gelir ve kârlılık göstergelerini doğru çerçeveye yerleştirmek ve o şartlarda incelemek gerekir. Eğer kârlılık göstergeleri birkaç dönemi içine alacak şekilde zaman ekseninde –örneğin bir grafik olarak incelenirse– bu durumda ilerleme yanında geleceğe ilişkin öngörülerde de bulunmak mümkün olur.

Zaman eksenine yerleştirilmiş grafik, eğer gelir, gider ve kârlılık gibi birkaç veriyi aynı anda gösterirse bunlar arasında ilişkiyi de izlemek mümkün olur. örneğin satışlardaki artışa karşılık kârlılığın düştüğünü gözlemek mümkündür. Bu durumda verimsiz satış yapıldığı sonucu okunabilir. Benzer şekilde beli bir oranda satışlar artarken, giderlerin çok daha yüksek hızda arttığını görmek mümkün olabilir. Bu durumların her biri, işletmenin kısa, orta ve uzun vadede özgün iyileştirme politikaları uygulaması anlamına gelir.

Bir iş sahibinin veya yöneticinin işletmenin kârlılığa ilişkin ekonomik ilerleyişi ile ilgili incelemesi gereken bazı göstergelerden de söz edebiliriz. örneğin satılan ürün başına ortalama gelir ve kârın zaman ekseninde incelenmesi önemli ipuçları verir. Alınan sipariş veya tamamlanan proje başına ortalama gelir ve kârlılık incelemelerini de öneririm. Birkaç yılı içeren istatistiklerde kişi başına gelir ve kâr, çalışan performansını ve insan kaynağının ortalama durumunu göstermek için yararlıdır. Gelir, gider ve kârlılığı, yukarıda belirtilenlere benzer diğer anlamlı unsurlarla eşlemek de mümkün ve yararlıdır. Bunların görsel grafik olarak düzenlenmesindeki yararın altını bir kez daha çizmek isterim.

Gelecek

Bir işletmenin geleceği kahve falından okunmaz. İyi gelecek için iyi dileklerde bulunulur, ama gelecek sadece ümitle kurulmaz. Girişimci olma yolunda sağlam önsezi becerisi çok değerli bir özellik olmasına rağmen işletmenin geleceğinin belirlenmesinde sadece önsezilere de güvenilemez. İşletme için sağlam bir gelecek oluşturma işi, verilere ve bunların doğru analizi ile yorumlanmasına ihtiyaç duyar.

Geçmişte oluşmuş gelir, gider, kâr durumuna bakarak gelecek öngörüleri yapabilmek için en az 3, normalde 5 yıllık verilere ihtiyaç olur. Bu nedenle her dönem gerçekleşen durumun uygun ortamlarda kayıtlı olarak tutulması gerekir. Bu verilere ek olarak; iş sahibinin ve yöneticinin satışlar hakkında izlenimleri ve yorum gücü, pazarlar ve ürünlerle ilgili deneyimleri gelecek dönemde (örneğin yılda) satışların ve kârın öngörülmesi konusunda yardımcı olur. Bunun olabilmesi için ise işletmecilerin zaman ayırmaları ve gündem oluşturmaları gerekir.

Tahminlerde bulunmak yapılması gereken işin tamamı değildir. Geliri artırmak, kârlılığı korumak ve maliyetleri düşürmek için yapılması gerekenler olacaktır. Bu amaçlar harcama yapılması gerekebilir ki, bu da bir bütçe hazırlamak anlamına gelir. Bütçe dönemi sonunda (gelir-gider tablosu sayesinde) tahmin edilenlerle gerçekleşen fiili durumu karşılaştırmak mümkün olacaktır. Başarılı bir işletme için planlama ve bütçeleme son derece değerli ve yararlı araçlardır.

(Devam edecek)