19'uncu yüzyılın sonlarında demiryolunun en önemli merkezlerinden birisi olan Eskişehir, 21'inci yüzyılda bu yönünü yükselen raylı sistemler sektörü ile bir kez daha öne çıkıyor. Raylı sistemler sektörü, tüm dünyada giderek öne çıkmaya başladı. Bu sektör, Avrupa ülkelerinin yanında ABD'de, Japonya'da, Rusya'da ve Çin'de kamu yanında özel sektörün de daha fazla ilgisini çekiyor. Havacılık sektörü yanında çevreye olan düşük zararı ile raylı sistemler sektörü, güncel çevreci politikalarla da uyuşuyor. Diğer yandan yolcu ve yük taşımacılığındaki öncü rolü ile son yılların en çok yatırım yapılan alanlarından birisi haline geldi. Sektörde Siemens & Alstom, Bombardier, GE, Rotem, Škoda, Toshiba ve CRRC gibi dev küresel markalar var.

Türkiye'de demiryolu sektörü, Cumhuriyet'in ilk yıllarında "Demir ağlarla ördük yurdu dört baştan" şiarı ile yola çıkmıştı. Sonraki yıllarda ise karayolunun baskı ve rekabetine dayanamadı. Uzun dönemler boyunca Cumhuriyet'in kuruluş atılımcılığının bir unsuru olan demiryollarında yeni yatırım gerçekleşmedi; yeni demiryolu yapılmadı; demiryolu araçları kurum ve kuruluşları üvey evlat muamelesi gördü. Kamunun son dönem planları, raylı sistemler sektörünü yatırım yapılacak alanlar ve bütçe kalemleri arasında ilk sıralara taşıdı. Yanlış tercihler ve kaynakların olumsuz kullanımı nedeniyle bu girişimlerin kesintiye uğramamasını dileyelim. 2020'li yıllar için düzenlenen hazırlıklar ve yapılan çalışmalar, çeken ve çekilen araçlara ilişkin sanayilerin yanında bu sektöre tedarikçi olacak yan ve yardımcı sanayilerin de geliştirilmesini öngörüyor. Yakın yıllara kadar kamunun iştigal alanı içinde yer alan demiryolu sektörü, ciddi ölçüde özel sektörün iş alanları arasında giderek daha fazla yer alacak. Bu konuda pek çok özel sektör firması, hazırlıklarını tamamladı ve yola çıktı. Tülomsaş, Tüdemsaş ve Tüvesaş gibi kamu kurumları ile tedarik zinciri halkaları olarak çalışan firmalar, küresel şirketlerle çalışmak ve diğer başka sektörel şirketlere iş yapmak üzere girişimler içindeler.

19'uncu yüzyılın sonlarında İstanbul-Bağdat Demiryolu'nun yapılması, Eskişehir'in bu hattın bir noktası olması ve Cer Atölyesi'nin kurulması ile Eskişehir, demiryolculuk geleneği konusunda önemli bir adım attı. Bu süreçte bugüne Tülomsaş olarak uzanan kamu kurumunun, Eskişehir'in sektörde yol alması açısından büyük önemi var. Diğer yandan Anadolu Üniversitesi bünyesinde Havacılık Mükemmeliyet Merkezi ile Raylı Sistemler Mükemmeliyet Merkezi çalışmaları Eskişehir'i kısa sürede bir "demiryolu kentinden raylı sistemler kentine" terfi ettirecektir. Raylı Sistemler Mükemmeliyet Merkezi çerçevesinde çalışmaları süren Raylı Sistemler Ar-Ge Test Merkezi, Eskişehir'i bu sektörün marka isimlerinden birisi haline getirecek gibi görünmektedir. Aynı sektöre hizmet etme açısından Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nin raylı sistemler sektörüne yönelik lisans sonrası programını da hatırlamamız gerekir.

Bir diğer gelişme ise Eskişehir sanayisinin raylı sistemler sektöründe yeni yapılanma çalışmalarıdır. Bu amaçla bölgesel ölçekte bir kümelenme çalışması başlamış durumdadır. Bu çerçevede Eskişehir Sanayi Odası (ESO) öncülüğünde sektörün önemli firmaları ile akademik çevrelerin bir araya gelerek Raylı Sistemler Kümelenmesi'ni oluşturdular. Konuya ilişkin olarak bir strateji belgesi ve eylem planı taslağı hazırlandı. Sektöre ilişkin ar-ge çalışmaları için yapılan girişimler de paralel olarak yürütülüyor. Hiç kuşkusuz; raylı sistemler sektörü, önümüzdeki dönemde Eskişehir ekonomisinin lokomotiflerinden birisi olacaktır.

Türkiye'de iş dünyasının önemli sorunlarından birisinin işbirliği ve ortak çalışma zafiyeti olduğunu biliyoruz. Raylı sistemler sektöründe yapılacak sınai ve ticari çalışmaların, beklenen katma değer üretimi yanında karşılıklı güven ve işbirliği niteliklerini de geliştirecektir. Bu nedenle hem kümelenme çalışmaları hem de sektörün bir odak haline dönüşmesi, Eskişehir'de pek çok şeyi değiştirecek gelişmelere gebedir.

Eskişehir ekonomisi, –bir büyük bütünsel proje olarak yüksek hızlı tren (YHT) bir tarafa– ağırlıklı olarak raylı sistemler sektörünün çeken ve çekilen araçlar bölümü ile ilgili olacaktır. Bu belirleme, bir tedarik zinciri anlamına gelir. Dolayısıyla bu tedarik zincirinde eksik olan üreticilerin ve tedarikçilerin tamamlanması önemli adımlardan birisidir. Gene bu bağlamda; insan kaynağının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi ön duran işlerden bir başkasıdır. Firma kapasitelerinde çok boyutlu iyileştirmeler yapılması gerek olduğu ortadadır. Eğitim, danışmanlık, ar-ge ve inovasyon gibi çalışmalar kısa ve orta dönem ihtiyaçlarındandır. Hiç kuşkusuz; her gelişme ve iyileştirme bazı yatırımları gerektirir. Eskişehir'in; bu sektörün getirilerinin daha fazla farkına varması ve bu sektöre daha fazla sahip çıkması ile tüm darboğazlar aşılacaktır.