“Engellilerin emekli şartlarının zorlaştırılması yasa ihlalidir”

Eskişehir Barosu Engelli Hakları Komisyonu Başkanı Ayten Balaban, 3 Aralık Engelliler Günü nedeniyle engelli vatandaşların sorunlarını dile getirmek amacıyla Baro Hizmet Binası’nda açıklamalarda bulundu.

Balaban “15 Ocak 2025 tarihi öncesi emeklilik talebi olan vatandaşların “engellilik derecelerine” göre yaş şartı olmaksızın 506 sayılı Kanun kapsamında emekli olması mümkün iken, 9 Ocak 2025 tarihli kanun değişikliği ile bu tarihten sonra emekli olmak isteyen engelli vatandaşlarımıza, erken emeklilik şartları sağlık raporlarında engellilik derecelerine ve diğer bağlayıcı sınırlarına göre en az 15 ile 18 yıla kadar geciktirilmektedir. Anayasa Mahkemesi ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun, kurum ve kuruluşların engelli bireylerin erişilebilirliğine uyum sağlamasını zorunlu kılan kararlarına rağmen, hâla erişilebilirliğin sağlanmadığı mekânlarda sırf hayatlarını idame ettirebilmek için çalışmak zorunda kalan engelli vatandaşlarımızın emeklilik şartlarının zorlaştırılması, Anayasal hakları olan Angarya yasağının ihlal etmektedir. Engelli bireylerin eğitim, spor, sanat, istihdam, sağlık gibi alanlarda haklarını kullanabilmesi ve daha sosyal bir hayatın içinde olmaları pekala mümkün iken, gerekli erişilebilirlik şartları her alanda en sona bırakılmıştır. Daha geçen hafta, engelli vatandaşlarımız için yaşanabilir bir şehir olarak anılan Eskişehir’imizde, sınıf 2. katta olan PEV hastası 7 yaşındaki engelli öğrencinin bir gün annesinin sırtında sınıfa taşındığı görüntüler hafızalarımıza kazınmıştır. Şehrimizde ve ülkemizde eğitim alabilmek adına engelleri aşmaya çalışan çocukların erişilebilirlik engellerinin acilen kaldırılması gerekmektedir. Okulların ve devlet kurumlarının erişilebilirlik şartlarını taşımaması yetkililerin en büyük ayıbıdır. Engelli vatandaşlarımız erişilebilirlik şartlarının iyileşmesi ile kendilerine yaşam alanı bulabilecekler, Anayasal haklarını ancak bu şekilde kullanabileceklerdir” ifadelerini kullandı.

“Asıl Sorun Sorumluluk Almayan Kurumlardır”

3 Aralık Dünya Engelliler gününün bir kutlama günü olmadığını söyleyen Balaban 3 Aralık’ın bir farkındalık amacı taşıdığının altını çizdi. Balaban, “Engelli vatandaşlarımızın hak ihlallerinin bir an evvel durdurulması, Anayasamızda yer alan eşitlik haklarının korunması için acilen mevzuat değişiklikleri yapılması şarttır. 3 Aralık, “Engelli bireyler kırmızıçizgimizdir” ruhunu benimseyen düzenlemeler için, yetkilileri görev başına çağırma günüdür. Ne yazık ki, bugün hem iktidarın hem muhalefet partilerinin söylemlerinde engelli hakları hak ettiği yeri bulamamakta; kamu kurumları ve özel sektör, üstlerine düşen sorumlulukları yerine getirme konusunda ciddi biçimde yetersiz kalmaktadır. Engelli bireyleri zorlayan esas mesele, çoğu zaman bedenlerindeki işlev ve yapı farklılığı ya da bu farklılıklardan kaynaklanan etkililik sınırlılıkları değildir. Asıl sorun, fiziksel ve sosyal çevreyle etkileşim sırasında ortaya çıkan, öngörülebilir olmasına rağmen giderilmeyen sınırlılıklar ve engellerdir. Yani sorun; duyarsız insanlar, sorumluluk almayan kurumlar ve kapsayıcı olmaktan uzak politikalar bütünüdür. Bugün birçok işyeri, engelli bireylere istihdam olanağı sağlarken gerçek bir fırsat eşitliği yaratmak yerine, yalnızca yasal engelli kotasını doldurmayı hedeflemekte; hatta kimi işletmeler, idari yaptırımları göze alarak engelli çalıştırmaktan bilinçli şekilde kaçınmaktadır. Oysa engellilere yönelik önyargılar bir kenara bırakılıp gerçek anlamda şans verildiğinde, engelli bireylerin eğitimde, istihdamda, sanatta, sporda ve yaşamın her alanında ne kadar büyük başarılara imza atabildiğini gösteren sayısız örnek gözlerimizin önünde durmaktadır. Bu gerçeklik, sorunun engellilerde değil, onları dışlayan zihniyette ve sistemde olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Eskişehir Barosu Engelli Hakları Komisyonu olarak aleyhe düzenleme ve idari işlemlerin mülga edilerek, öncelikle kamu kurumu ve kuruluşlarının erişilebilirlik şartlarının düzenlenmesini, özel kurumların denetlenmesini ve erişilebilirlik şartı getirilmesini, engelli vatandaşlarımızın acil ihtiyaçları başta olmak üzere Anayasamızca korunan eğitim, sağlık, spor, ulaşım ve çalışma haklarının bir an evvel tahsis edilmesini talep ediyoruz" sözlerini kaydetti.