TüVASAŞ, TüLOMSAŞ ve TüDEMSAŞ'ın, birleştirilmesiyle kurulan Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii Anonim Şirketi’nin (TüRASAŞ), ana statüsünün belirlendi ve Resmi Gazete’de yayımlandı.
Bu gelişme üzerine, vatandaşlardan da tepkiler geldi. Nitekim Eskişehir’ de, çeşitli alanlarda görev alan, SayınYüksel UçA, “ Eskişehir’e, Ekonomik, sosyal ve istihdam alanlarında, önemli katkılar sağlayan, TüLOMSAŞ’ ın, 4 Mart 2020’de Resmi Gazete’de yayımlanan, Cumhurbaşkanlığı kararı ile tarih olması, Eskişehir açısında büyük kayıptır..” diyerek, bazı açıklamalarda da bulundu.
Eleştirilere, konu olan, ülkemizin de önde gelen sanayi kuruluşlarından biri olan, TüLOMSAŞ (Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş.),. 1894 yılında, Anadolu-Bağdat Demiryolu Hattının inşası sırasında, Bakım ve Onarım Atölyesi olarak kuruldu.
Bugün, 540 bin metrekare açık, 183 bin 700 metrekare kapalı alanda faaliyet gösteren ve motor, elektrik makinaları, lokomotif, vagon, raylı sistem araçları, dişli ve tekerlek imalat ile bakım ve yardımcı üretim fabrikalarından oluşan, yedi fabrika ile entegre bir tesis olarak, çeşitli tipte çeken ve çekilen araçların imalat, bakım ve onarımını yapan bir kuruluştur.
Başta, TCDD olmak üzere, yurt içi ve yurt dışı kuruluşların, çeşitli tipte lokomotif, yük vagonu, yol bakım araçları ve bunlara ait alt komponent ile yedek parça ihtiyaçlarını karşılayan kuruluşta, 237 idari, 178 mühendis ve bin 42 işçi olmak üzere, toplam bin 457 personel çalışıyor.
TüLOMSAŞ, yıllardır, çeşitli tipte (dizel hidrolik, dizel elektrikli, elektrikli, hibrit) lokomotif, yük vagonu, cer motoru, boji, tekerlek takımı, dizel motor üretimi ile bakım ve onarım faaliyetleri olarak dikkat çekti..
TüLOMSAŞ, Avrupa Birliği (AB) standartlarında, aynı anda iki farklı tipte ayda 2 adet dizel elektrikli, 4 adet elektrikli lokomotif üretim yapabilme kabiliyeti ile birlikte; haftada 1 dizel motor üretimi ve 2 lokomotif revizyonu, yine günde üç ade, yük vagonu ve 2 adet cer motoru imalatı yapma kapasitesine sahipti.
AB standartlarında, TSI sertifikalı, yeni teknolojiye sahip %100 yerli tasarım ve % 90 yerli oranı ile çeşitli tipte, yük vagonu imal eden şirket; yük vagonlarının bakım-onarım ve revizyonu için, bir gereklilik olan ECM sertifikasyonu da vardı.
TüLOMSAŞ’ da, ARGE MERKEZİ kurulmasına yönelik olarak, başlatılan çalışmalar tamamlanmış ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca, 5746 sayılı Kanun kapsamında yapılan denetimler sonucunda, ARGE Merkezi onaylanmış, ARGE Merkezine sahip İlkKamu Kuruluşu olmuştu.
TüLOMSAŞ’ dai AR-GE merkezi tarafından, devam ettirilen, Dizel yeni nesil Co-Co tipi Lokomotif Projesi, özgün Motor Projesi Yeni nesil 8 silindirli 1200 HP Dizel Motor Projesi, Cer Konvertörü, Lokomotif İzleme Sistemi TLMS, LPG Vagonu Projesi, Yangın Söndürme Vagonu Projesi. Dizel Motor Modernizasyon Projesii Döner Köprü Projesi, Vagon Taşıma Aracı gibi projelleri, Ar- Ge Merkezini ziyaretimizde, dikkat çekmişti.
TüLOMSAŞ’ da, Dijital dönüşüm süreçlerinde şirket bünyesinde ERP, PLM, EBYS, PDKS, CAD/CAM, SOLİDWORKS, EPLAN, PROJECT, GREENDOCS ve personel tarafından geliştirilen yazılımlar kullanılıyor.
Aslında TüLOMSAŞ’ la, ilgili gelişmeler, bekleniyordu. çünkü 18 yıl önce iktidara gelen AKP, cumhuriyetin birikimi, yerli ve milli, ne kadar kamu kuruluşu varsa elden çıkardı. Dev projeleri ise belli şirketlere yaptırıp, Hazine garantisi verildi.
2002 yılından, bu yana 273 kuruluşta, hisse senedi veya varlık satış-devir işlemleri yapıldı. Bu kuruluşlardan, 268'inde kamu payı kalmadı., 2002'den günümüze kadar da toplam 62 milyar dolarlık özelleştirme yapıldı.
AKP, 2003 yılında iki kamu şirketi, Ortadoğu ve Balkanlar’ın, en büyük tezgah üreticisi TAKSAN ile sanayi tesisi imalatı yapan GERKONSAN özelleştirildi. Aynı yıl Türkiye Denizcilik İşletmeleri‘ne ait limanlar, SEKA'nın kağıt fabrikaları ve kamu arazileri de satılarak toplam 187 milyon dolar gelir elde edildi.
Asırlık çınar, TüLOMSAŞ, özelleştirilmedi ama Demiryol-İş Sendikası Eskişehir Şube Başkanı, Sayın Ramazan Uysal, “TüLOMSAŞ kar eden bir kurum. Diğer iki fabrika zarar ettiğinden dolayı, bu fabrikaların zararları, TüLOMSAŞ’ın, karını eksiğe çekecek, zarar eder, bir kurum haline düşürülecek, TüLOMSAŞ’a, zarar eden bir kurum olduğu zaman da ileriki aşamada bunun özelleştirmesi gündeme gelebilir korkusu var içimizde” dedi.
Oysa TüLOMSAŞ, TURASAŞ’ la birleştirilmeyerek, özerek hale getirilse, yani, ayrı bir yasayla, kendi kendilerini, yönetme hakkı sağlansa, sektöründe, dünya markası olur, ulusal ve global pazarlarda da söz sahibi olurdu.
Ayrıca ESO Başkanı, Sayın KESİKBAŞ’ ın, söylediği gibi, Eskişehir, ulusal raylı sistemler, test ve araştırma merkezi (URAYSİM) yapımının tamamlanarak, hayata geçirilse, Hassas Mekanikteki alt yapısı ile Eskişehir, raylı sistemler, milli üretim merkezi haline gelir. Milli yüksek hızlı tren projesi de Eskişehir’de, hayata geçerdi.
