Evin asabi erkeğinin ilk özelliğinin kendisinin bile farkında olmadığı aşırı duyarlılık hali olduğunu söylemiştim. Ayrıca aşırı duyarlılığı nedeniyle sinirlenmesinin ve hırçınlaşmasının arkasında; her olayda kendisine karşı kasıtlı bir durumun yaratılmak istendiği yanılsaması içinde olduğunu eklemiştim. Evin asabi erkeğinin çevresindeki insanlar gerçekte ruhsal bir arıza olan aşırı duyarlılık halini, işbu erkeğin ayağına basmamaya dikkat ederek dolayısıyla ‘gazaba’ –yani tacize– uğramayacak biçimde çalışırlar.

Evde, ofiste, çarşıda, sokakta veya maçta karşılaşabileceğiniz evin asabi erkeğinin ikinci özelliği, sürekli endişelilik halidir. Endişe, müstakbel bir tehlike veya zor durum karşısında insanın içinde duyduğu gizli, acı veren, belli belirsiz güvensizlik duygusudur. Bir başka şekilde ifade edersek; endişe, gerçek veya hayali bir tehdit karşısında meydana gelen tedirginlik, belirsizlik ya da korku durumudur. Endişenin denetlenmeyerek ileri aşamalara varması; kronik hale gelmesini sağlayarak uykusuzluk, düzensiz beslenme, alerji ve yüksek tansiyon gibi sonuçlar vermesine neden olabilir.

Evin asabi erkeğinin endişeleri ise işini kaybetmek, sevdiğini yitirmek, başarısız bulunmak, toplumun veya yöneticilerin gözünde küçük düşmek, ailenin kendisini değerli bulmaması ya da sağlığını kaybedip yaşamını sürdürmekte zorluklarla karşılaşmak gibi konulardır. Bu endişelerin arka planına baktığımızda; gene evin asabi erkeğini var eden bedensel sorunların yansıları yanında özgüven eksikliği, çevreye olan güvensizlik, ilişki kurmakta sorunlar ve cinsel performans değişimleri gibi problemleri görürüz. Çoğu zaman endişenin görünümü ile endişenin gerçek kaynağı çok farklı olabilir. Aynı şekilde; evin asabi erkeğinin endişeye tepki olarak verdiği davranış tarzı da bağırıp çağırma, taciz, aşağılama, karalama, düzeysiz eleştiri gibi farklı şekillerde olabilir.

Kediler için sıklıkla anlatılan bir örnek, köşeye sıkıştırıldıklarında saldırdıkları şeklindedir. Her canlı kendini zor durumda veya çıkmazda hissettiğinde o anki durumuna, kişisel kültürüne ya da ruhsal durumuna göre bir tepki verir. Evin asabi erkeğinin ruhsal sorunlu halini ifade eden ipuçlarından bir diğeri, kendini çıkmazda hissetme hali ve bu duruma verdiği tepkidir.

Kendini çıkmazda ya da çözümsüz hissetme hali için bazı örnekler verebiliriz. Örneğin evde eşinin aşırı talepleri karşısında bir çözüm üretmekte zorlanan evin asabi erkeğinin hali böyledir. Örneğin çalışma ortamında yükselmek isteyen ama önünü tıkayan başka çalışanların olduğu durumda ofisin asabi erkeği kendini aşırı sınırlanmış ve çözümsüz hisseder. Genel anlamda kendini açmazda hisseden evin asabi erkeği çözümsüz bir engellenmişlik duygusu içindedir. Yaşamlarını daha nitelikli hale getirme konusunda ellerinin kollarının bağlanmış olduğu duygusuna takılırlar. Onlar için aile, arkadaş veya iş ilişkilerinde uyum sağlanması –kabul edilmesi– zor şartlar, aşılma imkânı görülmeyen yüksek engeller mevcuttur. Böyle bir durumda engelleri oluşturan kişi veya kuruluşların, evin asabi erkeğinin bir eleştiri / karalama taarruzuna uğramaları hiç şaşırtıcı değildir.

Engelleme, incinme veya gözdağı karşısında gösterilen saldırganlık tepkisine öfke adı verilir. Eşdeğer olarak kızgınlık, hışım, hiddet, gazap gibi sözcükler de kullanılır. Öfke belirtisi, evin asabi erkeğini tespit etmek için kullanılabilecek bir diğer ipucudur.

Evin asabi erkeği kendi kural ve şartlarına uygun bulmadığı davranış ve hareketlere karşı tepkisini çoğu zaman öfkeye başvurarak göstermeyi tercih eder. Onun öfkeli hali memnuiyetsizliğinin ya da kendisini engelliyor olarak algıladığı kişi ve kuruluşlara yönelik düşmanlığının ifadesidir. Evin asabi erkeği, başlangıç durumunda öfke ile kalkıp saldırganlık ile tepkisini sürdürebilir. Dışa dönüklük durumunda tepki; bulunulan ortama, sosyal kültürüne ve özdenetimine bağlı olarak şiddete kadar varabilir. İçe dönük durumlarda ise depresyon gibi sonuçlar ya da kişinin kendisine zarar vereceği, şiddeti kendi üzerinde uygulayacağı diğer tepki biçimleri oluşabilir.

Evin erkeğinin öfkeli olması, geleneksel kültürde ona yakıştırılan bir durumdur. Büyükbaba, baba veya büyük ağabey olmanın şartlarında biri asabilik gibi kabul edilir. Asabi olan da öfkeli olmaya hak sahibidir. Bu nedenle evin asabi erkeğine ilişkin sorunlar, gene onu öfkelendirmemeye çalışılarak çözülür. Daha doğrusu; böyle davranmanın çözüm olduğu düşüncesi hâkimdir.

Evin asabi erkeğine sıklıkla yakıştırabileceğimiz bir diğer özellik aşağılık duygusu olmalıdır. Onun –genelde farkında olmadığı– ruhsal sorunları karşısında verdiği tepki ile aşağılık kompleksinin hegemonyası altında kalmış kişilerin tepki ve davranış modellerinin benzerliği gözden kaçmamalı.

Yukarıda çizdiğim çerçevede kalan ruhsal sorunlar konusunda çalışmalar yapan bir uzman, böyle bir ruh halinin önyargılı ve kısıtlı düşünmeye yol açtığını söylüyor. Evin asabi erkeğinin sorunlarını çözmek için uzman desteğine ihtiyaç olduğu konusunda hiç kuşku yok. En zoru, bu desteğe ihtiyacı olduğuna ilişkin olarak evin asabi erkeğini ikna edebilmekte… Eğer yukarıda saydıklarıma benzer gözlenebilir sıkıntılar yaşıyorsanız, belki de bir uzmanın yardımını doğrudan talep ederek çevrenizdeki insanların yaşamlarını –en önemlisi kendi yaşamınızı– kolaylaştırmak ve daha kaliteli hale getirmek için adım atabilirsiniz.