“İnsan hiç kepçe olmak ister mi? Şu an olsam keşke” ne kadar doğru söyledi. Haluk Levent. Şu an tüm Türkiye bu dilekleri dileyebilecek durumda. Keşke kepçe olsak hepimiz!

Önce sabaha karşı 4.17de 7.7 ve sonra öğlen 13.24’te 7.6 büyüklüğündeki depremler ve bu depremlerden etkilenen 10 il. Sadece depremin hissedildiği iller değil tüm Türkiye olarak 2. derece travma yaşadık.

Peki,

Nedir bu 2.derece travma?

1.dereceden farkı nedir?

2.derece travma, adından da anlaşılacağı gibi travmatik olaya doğrudan maruz kalan değil, olaya şahit olan ya da yazılı-görsel medya aracılığıyla olayı izleyen kişilerin “travmatize” olması anlamına gelmektedir. Özellikle depremin gerçekleştiği 10 il dışında ki tüm Türkiye de bu durum mevcut.

Deprem oldu ve sonrasında bir spiker durumu öyle güzel özetledi ki hepimiz aslında söylediklerinde kendimizi bulduk. Her kelimesini kendi ruh halimize uygun gördük. Su içmekten, yemek yemekten, sıcak evimizde olmaktan utandık. Özellikle enkaz altındakileri ve deprem bölgesinde enkaz başında bekleyenleri gördükçe ne yapabilirim diye kendimize bol bol sorular sorduk. Yapabileceklerimizi bulup hemen erzak ve eşya toplayan merkezlere akın ettik. Bir koli yapmak ya da koliyi tırlara taşımak bizleri bir nebze de olsa ‘işe yaradım’ düşüncesinde rahatlattı diyebiliriz.

10. Günü yaşıyoruz bugün. Bu süreçte etkilenen kişilerden çok fazla talep alıyorum. Özellikle bizler psikolog olarak elimizi fazlasıyla taşın altına koymalıyız.

Peki deprem bölgesinde insanlar neler yaşadı?

Deprem bölgesinde kişilerde ilk ortaya çıkan ŞOK tepkisi oldu. Kişinin deprem anında ya da sonrasında yaşadığı şok ile vereceği tepkiler çok duruma uygun tepkiler olmayabiliyor. Örneğin depremde tüm ailesini kaybetmiş bir kişinin oturup tavla oynadığını görebilirsiniz. Bu tamamen olayı inkâr etme ya da şok tepkisi olabilir. Deprem psikolojisinde kişi 3 evre yaşamaktadır. Ben bu konu da ilk evreyi bol bol yazmak istiyorum. Yani ŞOK evresini.

İlk evre; ‘ŞOK’. Depreme maruz kalan kişi psikolojik şoktadır. Şaşkın ve sersemlemiş bir durumdadır. Herhangi bir yaralanması söz konusu ise bunun çok fazla bilincinde değildir. Yer, zaman algısında da kaymalar görülebilir. Bilinç kayıpları görülebilir. Hatta yemek yemeden günlerce hayatına devam edebilmektedir. Buna örnek olarak da günler sonra enkaz altından çıkan kişilerin acıkmamış, susamamış olması verilebilir.

Sonrasında ise, kişi birkaç dakika gecikmenin çok geç olacağını düşünerek mantıklı davranamayabilir. Maalesef kendisini deprem anında camdan, balkondan bırakan insanlar bu evreyi yaşamaktadır.

İlk olarak kişiye bu sürecin olabileceğini anlatmalıyız. Maalesef aktif faylara sahip bir ülkede yaşıyoruz ve geçmişte de örnekleri olduğu gibi deprem ülkemizde normal bir doğa olayıdır. Bu süreçte kişilerin anlatması istenilebilir. Yaşadığı durumu, sonrasındaki süreçleri rahatlıkla anlatmalı. Anlattıkları yarıda kesilmemeli. Depremden bahsetme sakın gibi başka konulara yönlendirilmekten kaçınılmalı. Psikolojik ilk yardım konusunda uzmanlar eğitimler düzenlemekte ve bu eğitimlere katılmak için psikolog olmaya gerek yok! Deprem bölgesinden gelen bir kişi ile karşılaştığımızda mutlaka psikolojik ilk yardım ilkeleri doğrultusunda davranmalıyız.

Yani bizler ilk olarak psikolojik ilk yardım konusunda araştırmalar yapmaya başlayalım. Sadece bugün için değil gelecekte her gün için.