
4-Mustafa KANTARCI (GÖZLEM)
KÜLTÜREL DOKU EKONOMİNİN MOTORU OLABİLİR
Geçen hafta Perşembe günü, Sivrihisar' ı ziyaret ettik. İlçenin dikkat çeken ve hayran da bırakan tarihi ve kültür dokusu var. Ancak ilçenin ekonomik ve sosyal yapısı, tarihi ve kültürel dokusu ile hiçte mütenasip değildir. Oysa Sivrihisar, Anadolu'da ilk Türk uygarlığı olan Etiler'e kadar dayanan ilçedir. Tarih kokar. Tipik Anadolu şehirlerinin bütün özelliklerini barındıran Sivrihisar, aynı zamanda ünlü kral Midas'ın da memleketidir. M.Ö 700 yıllarında, Frigler' in yerleşme yeri olunca "Spalya"'ya dönüşmüş. Şehrin bir diğer özelliği, o dönemin meşhur Kral Yolu'nun üzerinde bulunması idi.
Ayrıca Hıristiyanlığın yayılışına kadar, yeryüzündeki bütün varlıkların doğurucusu olarak bilinen, ulu ana tanrıça "KİBELE" nin, büyük tapınağı da Sivrihisar sınırları içerisindedir. Geçmişi ise M.Ö 3500'lere dayanıyor.
Sivrihisar, Eti ve Frig uygarlıkların yanı sıra, Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı gibi önemli uygarlıklara da ev sahipliği yapmış, bünyesinden, Yunusemre, Nasreddin Hoca, Mehmet Kaptan, Hızır bey, Selman-ı Farisi, gibi ilçenin bağrında, pek çok ünlü insan yetiştirmiştir.
İlçedeki Hamamlar, Bedestenler, Camiler, Kümbetler, Türbeler Sarnıçlar, Şadırvanlar, Mozaikler, Minyatürler Hatlar, Tezhipler, Ağaç Oyma, Kalem İşleri, Halı ve Kilimler, Giysiler, el işleri, İşleme ve Oyalar, gibi pek çok tarihi ve kültür mirası, turizm için büyük zenginliktir.
Sivrihisar'da, evler, taş kaplı sokaklar, hala aynı tazeliktedir. İlçede, evlerinin içi, insana büyük haz verir. Tavan ve dolaplar ahşap süslemedir. Ocak başı kandillik, raf ve sergenler, özel tarzda ahşaplarla süslenmiştir. Merdiven tırabzanları da ahşaptır. Ahşap süslemeli, cumbalı evlerde, kalem işçiliği ve oyma sanatının, en güzel örnekleri vardır. Merdivenlerden çıkınca, odaların açıldığı üst hanaya girilir. Burası boydan boya uzanır. Hanaya açılan odalarda mutlaka gusülhane bulunur. Hanayın bir başında abdestlik, öbür başında balkon yer alır. Balkonların bazıları bahçeye, bazıları da cadde ve sokağa bakar. Bunların cumbalı ve kafesli olanları da var. Çatı, ilçedeki evlerin büyük çoğunluğunda, ahşap olup, üstü kiremitle örtülüdür. Sivrihisar evleri, ilginç ve güzeldir.
Sivrihisar' da, keçeciler arastadaki, keçe yapılışı, duvarlara asılı kepenekler, demirci ustalarının çekiç sesleri, sırımdan yapılmış Halaçların yün atışı, susam ve haşhaştan, yağ çıkaran, yağhanelerin güzel kokuları, bakıra şekil veren bakırcı ve tenekeci ustalarını, berberleri, saraçları, nalbantları, semercileri, terzileri, sarafları ve manifaturacıları, hatırladık. Geçmişi anımsayarak nostalji yaşadık.
Sivrihisar' da yetişen, kendilerine has özellikleri olan ve damak zevkine doyum olmayan, kepen lahana ve pırasası, Koçaş patlıcanı, Dümrek nohudu, Okçu fasulyesi, İstiklâlbağı mercimeği ve mülk soğanı ve diğer ürünlerinin ayrı bir özelliği ve tadı var.
İlçenin yemek kültürü, her beldeye nasip olmayacak kadar zengindir. Bazlama veya mayalı ile sıcak bamya çorbası içmek, büyük keyif verir. Yufka ile kelem ve yaprak dolması yemek, baklava, su böreği, arabaşı, altın sarısı un helvası, etli pilav, yarma aşı, dene aşı, keşkek aşı, düğ köftesi, göce aşı, göce, etli çakmak ve pırasa dolması, dolması, met helvası, Bastı, zıralı ve çulluk köfte gibi daha pek çok yemeğin tadına doyum olmaz.
Nitekim Büyük Önder Atatürk, Afyon taarruzu öncesi, Sivrihisar'a teşriflerinde, İlçedeki Zaimoğlu Hacı Ali Ağa' nın konağına misafir olmuş, kendisine ikram edilen, "Yoğurtlu-kıymalı asma yaprağı dolması" ile "Kıymalı Su böreği" ve "Altın Sarısı Un Helvası" yemiş ve çok beğendiklerini de ifade etmişlerdir. Türkiye Cumhuriyeti' nin, ilk bakanlar toplantısı da Sivrihisar'da yapılmıştı.
Perşembe günü, Çardak Hamamı' nı da ziyaret ettik. Çardak hamamı, şifalı olmasına rağmen, yeteri kadar tanıtılamadı. Hamam 1175 yılında Umurbey tarafından yapılmış. Sıcaklığı 36 derecedir. Kaplıcanın suyu, Bikarbonatlı, kalsiyumlu, sodyumlu, Bromürlü ve radyoaktif birleşime sahiptir. Suyunda ayrıca Kükürt mevcuttur. Özellikle de cilt hastalıklarına iyi gelmektedir. Ancak Çardak hamamı, bakım ve onarım gerektirmektedir. Avukat Sayın Orhan Keskin ve geçen dönem Ak Parti Milletvekili Sayın Fahri Keskin' in hamamla yakında ilgilenmeleri ve çevredeki tarlaları alarak, belediye ve hamama kazandırma çalışmaları, örnek teşkil edecek niteliktedir. Hülasa Sivrihisar, varlık içinde yoksulluk çeken bir ilçe, Beypazarı ve Safranbolu gibi, ilçenin kültür değerleri, ekonomisinin motoru haline getirilirse, bu yoksulluk, zenginliğe dönüşebilir. Yeter ki önümüzdeki mahalli seçimlerde, Sivrihisar' da kültürel dokuyu ilçe ekonomisinin motoru haline getirebilecek aday, tercih edilsin.