Süpermarketlerle ilgili sorunlar, her geçen gün artıyor. Nitekim bir okuyucu" ...Bakkal dükkânı gibi her yere açılan süpermarketler, insanımızı ve esnafımızı sıkıntıya sokarken, kent açısından ciddi sorunlar getirdi. Oysa belediyeler öncelikle, kenti ve esnafı düşünmek zorundadır. " sözlerine katılmamak mümkün mü?
Aslında bu durum, yadırganmamalıdır. Yerel seçimlerde, siyasiler ve belediye başkan adayları, ciddi proje/projelerle halkın karşısında çıkmadı. Genellikle de kısır çekişmelerle vakit öldürdüler. Oysa Eskişehir' in, Şehircilik açısından, ciddi sorunları var. Özellikle de kentte gelen Süpermarketler, kent esnafını zor durumda bırakırken, şehircilik açısından da ciddi sorunlar getirdi.
Hatırlıyorum da Ak Parti Eskişehir Milletvekili Sayın Mercan'ın, 100 milyon dolarlı yatırım vaadinin altında iki Süper Market çıkmıştı. Bu yatırımlardan ilki, Alman ECE firmasının, Fabrikalar Bölgesi'nde, kendi mallarını satacağı dev bir alışveriş merkezi, diğeri ise, ANEMON Oteli yanında Yapı-Kredi Koray'ın alışveriş merkezi idi.
Her iki yatırıma da, Ticaret Odası Başkanı ve üyelerinden tepki gelmişti. Gerekçe olarak da, süper marketlerin üretim yapmayıp, kendi mallarını satacağı, bunun da Eskişehirli esnafı zor durumda bırakacağı ve yatırım yapmadan da kazandıklarını alıp gideceklerini neden olarak gösterilmişti. Maalesef bu tepki ve gerekçe, Belediyeler tarafından dikkate alınmadı. Nitekim O günlerde Tepebaşı Belediye Başkanı Sayın Sarıoğlu' nun, " Eskişehirli Tüccar zarar edecek diye bu tür yatırımlar engellenmemeli" sözleri, aklıselim insanlarımız tarafında, kaygı ve üzüntü ile karşılanmıştı.
Yıllardır köşemizde, kente gelen süper marketlerin, gelişigüzel yerler de açılması sonucu, esnafımızı zor durumda kaldığını ve şehircilik adına da pek çok sorunu da beraberinde getirdiğini hep söyledik. Hatta Anakent ve Alt belediyelerin, kentte açılacak süpermarketlere de standart getirilmesini, sürekli de önerdik ama Ticaret ve Sanayi odalarından diğer esnaf kuruluşlarından, özellikle de Anakent ve alt belediyelerden, tek bir önlem alınmadığı gibi, bu hususta yeterli açıklama da yapılmadı. Sonuçta süper marketlerle birlikte, pek sorun da kent gündemine geldi. Süper marketler sayesinde Eskişehir, "ÜRETEN" değil,"TÜKETEN" bir KENT haline geldi. Tek merkezili kente de mahkûm oldu.
Doğrudur. Türkiye'ye, son yıllarda dünyanın dev firmaları geliyor. Bunlar, üretime yönelik yatırım yapmıyorlar. Önce deden ve babadan kalma sabun ve deterjan fabrikalarını aldı. Satın aldıkları fabrikalardan, çıkan malzemeleri satmaya başladılar.
Sıra, gıda maddelerine geldi. Türkiye'deki yağ fabrikalarını satın alarak, işe başladılar. Yetmedi, şimdide hırdavatçılığa, konfeksiyonculuğa ve de bakkallığa soyundular. Böylece de, hem Türkiye pazarını ele geçirdiler, hem de global pazarlarda rakip olacak insanlarımızı ortadan kaldırdılar. Yani bir taşla da, iki kuş birden vurdular.
Aslında Türkiye ve Eskişehir' de değil, tüm dünyada süpermarket zincirleri merkezi ve yerel yönetimin başını ağrıtıyor süpermarketler haksız rekabet etmek, küçük esnafı yok etmek, tüketiciyi korumaya yönelik kurallara direnmekle suçlanıyor. Gerçekler bilindiği halde, yerel yönetimler Süpermarketlere söz geçiremiyor.
Eskişehir' de, kent merkezinde yer alan Süpermarketlerde, elbise, kırtasiye, beyaz eşya, gibi pek çok eşya satıyorlar. Tüketiciyi bağımlı kılmak için de bazı ürünlerde şok fiyat uygulaması, bir alana bir bedava, üyelik kartı ile puan karşılığı hediye, kartlı alışverişte karttan nakit ödeme yapılması, sıkça uygulanan taktiklerden sayılıyor.
Eskişehir' de, süpermarketlerin kente zararını azaltmak için, Vilayet, Ana kent ve alt belediyeler mutlaka bir dizi tedbir almak zorundadırlar. Öncelikle kent içine bakkal dükkanı gibi açılan yapılanmanın önüne geçilmelidir. Haksız rekabetle, küçük esnafı piyasadan kaldırmanın önüne geçilmelidir. Tüketici korumaya yönelik önlemler ivedilikle alınmalı, kent dışında kurulmaları için mevcut yasalar çerçevesinde zorlama yapılmalıdır. Özellikle de Eskişehir' de üretilen malları pazarlama zorunluluğu getirilmelidir.
Aslında siyasi iktidar, süpermarketlerle ilgili yasa taslağı hazırladı. Bu taslakla, büyük mağazaların hiç bir standarda tabi olmadan faaliyette bulunmalarının, beraberinde bazı sorunları getirdiği kabul edildi, Yasanın yasalaşması halinde; Satış alanı 10 bin metrekareden fazla olan büyük mağazaların kuruluş izinleri Sanayi Bakanlığı tarafından onaylanacaktı. Büyük mağazaların yakınlığı, birbirine 500 metreden az olmayacak Her ilde Sanayi Odası bünyesinde, "büyük mağazalar sicili" oluşturulacak. Mücavir (yakın) alan içinde olan marketler müşteri taşıma servisçiliği yapamayacaktı. Neden bilinmez ama Hipermarketler Yasa Tasarısı, AKP hükümeti tarafından geri çekildi.
