
AKTÜEL
Tostun içindeki peynir niçin uzuyor?
İnsanlar ekmeği f?r?nda pişirmeye başlad?klar?ndan beri tost yemeye de başlad?lar. Ancak o zamanlar ekmeğin tekrar ?s?t?lmas?n?n nedeni değişikti. Amaç ekmeğin tad?n? değiştirmek değil daha uzun süre muhafaza edebilmekti.
Binlerce y?l boyunca ekmeğin, çatal benzeri demir çubuklara tak?larak şiş yapar gibi ateşte k?zart?lma şekli değişmedi. Tost yap?m?nda en büyük aşama 19. yüzy?lda Amerika'da oldu. Tellerden ve teneke plakalardan yap?lm?ş bir kafes, kömür sobas?n?n üstüne yerleştiriliyor, bir kerede dört ekmek tost haline getirilebiliyordu. Elektriğin keşfi ile her şey değişti. 20. yüzy?l?n başlar?nda ilk elektrikli tost makineleri ortaya ç?kt?lar.
İlk elektrikli makinelerde ?s? kontrolü olmad?ğ?ndan, gözü makineden ay?rmamak gerekiyordu. Ekmekler an?nda kömür olabiliyorlard?. Yine de bir dilim tost yemek için koca kömür sobas?n? yakmak ve beklemek gerekmiyordu. As?l önemli olan mutfağa bağ?ml? olmaktan kurtulmakt?. Evin her köşesinde, günün her saatinde tost yap?l?p yenilebiliyordu.
Termostat?n da ilavesi ile tost makineleri günümüzdeki pratik şekillerine geldiler, insanlar için tost, h?zl? bir şekilde kar?n doyurman?n bir sembolü oldu. Ancak peynirli tostu sevenler için küçük bir sorun vard?. İki ekmek aras?nda ?s?nan peynir, yağ? da görünce, ?s?r?rken kopmuyor, uzad?kça uzuyor, bir ucu ağ?zda iken diğer uç tostta kalarak adeta mideye gitmemekte direniyordu.
Peynirin bu azizliği sadece ayak üstü tost yerken değil, resmi bir yemekte çorba üzerine rendelenmiş peynirlerde de görülür. Minik peynir parçalan, s?cak çorbaya değince, kaş?kla ağza götürülmek istenildiği zaman neredeyse yar?m metre ince tel gibi uzarlar.
Is?nan peynirin bu direnişinin nedeni, soğukken içinde uzun zincirler halinde bulunan protein molekülleridir. Bu moleküller, s?cak bir ortamda yağl? bir kar?ş?ma girdiklerinde, k?v?rc?k bir saç gibi k?vr?m k?vr?m şekle dönüşüp, aralar?ndaki kuvvetli bağlar nedeniyle, çekildiklerinde yay gibi uzayan lifler oluştururlar.
Bu durum şeklen pamuk yününün çekilip, uzat?l?p iplik haline getirilmesine benzer. Uzama olay? benzer yap?ya sahip plastik moleküllerinde de görülür. Is?t?l?nca k?vr?l?r, eğri büğrü olurlar, bir ucundan çekince de lifler halinde uzarlar.
Her şeyde olduğu gibi bu oluşumun da faydal? bir taraf? vard?r. Yediğiniz tosttaki peynirin protein miktar?n? merak ediyorsan?z, ?s?rd?ğ?n?zda ne kadar üzüyorsa o kadar çok protein olduğunu anlayabilirsiniz.