
AKTÜEL
YEMEK YERKEN ÇATAL NİÇİN SOL ELDE TUTULUYOR?
Resmi yemeklerdeki en s?k?c? durumlardan biri de budur. Sağ ellerini kullanan insanlar için sol elle çatala hükmetmeye çal?şmak s?k?nt? verir. Hele etin yan?nda, ayn? tabakta pilav da varsa, sol eldeki çatalla pirinç tanelerini düşürmeden ağza ulaşt?rmak gerçekten al?şkanl?k ister.
Bereket çorba kaş?ğ? için böyle bir kural yok da s?cak çorbay? üstümüze baş?m?za dökmeden içebiliyoruz. Çatal - b?çak ile yeme adab?m?z?, kökeni saray ve asil s?n?f?na dayanan Avrupa kültüründen alm?ş?zd?r. Her zaman rahat hareket etmeyi seven Amerikal?lar ise bu görgü kural?na pek uymazlar. Eti sağ ellerindeki b?çakla kesip, ellerindeki çatal ile b?çağ? takas ettikten sonra sağ ellerine ald?klar? çatalla yerler.
Yemekte eti kestikten sonra b?çağ? masaya b?rakarak çatal? soldan sağa al?p eti ağza götürmek, sonra çatal? sola, b?çağ? tekrar sağ ele almak ve bu hareketi yemek boyunca tekrarlamak yemek yeme h?z?n? düşürür. Yemeği yavaş yemek baz? toplumlarda yemeğe sayg? ifadesi olarak görülürken, baz? toplumlarda ise bu davran?ş yemek adab? bak?m?ndan sayg?s?zl?k olarak karş?lan?r. Bir görüşe göre Amerikal?lar?n çatal? tutuş şekillerinin ard?nda rahatl?k değil al?şkanl?k yat?yor.
1700'lü y?llar?n ortalar?na kadar Amerika çatals?z bir toplumdu. İnsanlar yemek yerken sadece b?çak ve kaş?k kullan?yorlard?. Kaş?k kesilen eti tutmaya yararken b?çak hem kesmeye hem de bat?r?p ağza götürmeye yar?yordu. Daha sonralar? sofralardaki b?çaklar?n uçlar? yuvarlaklaşt?. Eti kestikten sonra kaş?ğ? sağ ele al?p eti ağza götürmek al?şkanl?ğ? başlad?.
Çatal kullan?lmaya başlan?nca da ayn? al?şkanl?k devam etti. Avrupal?lar ise aradaki bu kaş?k kademesini hiç yaşamad?lar. Yemeği ağza götürmek bak?m?ndan doğrudan b?çaktan çatala geçtiler. Yemeğin temposunu düşürmek gibi bir görgü kurallar? yoktu.
Sağ elini kullanan bir insan için b?çağ? sol elle ileri geri hareket ettirip eti kesmek zordu ama sol elle çatal? ete bat?r?p ağza götürmeye al?ş?labiliyordu. Asil s?n?f?n?n her zaman zorlay?c? ve gösterişe yönelik nezaket kurallar?, çatal kullan?m? halka yay?l?nca da devam etti. Avrupa'da ve oradan yay?lan kültürlerde, yemek süresince çatal?n sol, b?çağ?n sağ elde tutulmas? gelenek haline geldi.
Avrupal?lar çatal? ellerinde tutarlarken çatal?n uçlar? yere bakar. Amerikal?lar ise çatal? sağ elde uçlar? yukar? bakacak şekilde tutarlar. Yemekten sonra tatl? yenilirken çatal?n sağ elde olmas? ise hiçbir kültürde görgüsüzlük anlam?na gelmiyor.