Covid-19 salgınının işaret ettiği önemli konuların başında risk yönetimi geliyor. Bu durum, pek çok ekonomik kriz örneğinde tekrar yaşanmakla birlikte bu kez insan yaşamını doğrudan tehdit etmesi nedeniyle daha belirgin oldu. Salgının gidişatı ne olursa olsun, özellikle kuruluşların en önemli fonksiyonlarından biri muhtemel riskler ve risk yönetimi yönünde olacak.

Bir risk veya tehdit karşısında pozisyon alabilmesi için bir kuruluşun esnek olmayı başarması gerekir. İş-işletme kültüründe pazarın ve müşterinin değişen davranışları karşısında bir işletmenin esnek olması ve kendini gelişen yeni şartlara uyarlayabilmesinden sıklıkla söz edilir. Ama bu bakış açısının Covid-19 gibi kriz karşısında yeterli olmadığı ortaya çıktı. Bunun birincil nedeninin, işletmelerin ağırlıklı biçimde etkinliğe ve verimliliğe odaklı olmaları,  buna karşın esnekliği yeterince dikkate almamaları olduğu salgınla birlikte ortaya çıktı.

Krizler karşısında esnek ve uyarlı olamayan işletmeler için kötü bir son söz konusu olabilir. Muhtemelen salgın sürecinde –büyük veya küçük ayırmadan– bazı zayıf ve kalkerleşmiş işletmeler yok olacak. Diri kalabilenlerin önemli bir kısmi ise çeşitli boyutlarda küçülmeler yaşayacak. Marka sahibi olan şirketler açısından baktığımızda bazı markaların yok olacağını, yeni markaların ortaya çıkacağını söylemek mümkün…

Salgının doğrudan vatandaşı, ailesini, yakınlarını ve yaşam çevresini olumsuz etkilediğinden ve bunun duygusal etkileri olduğundan dolayı şirketlerin kriz karşısından nasıl davrandıkları vatandaş açısından önemli olacak. Şirketlerin kamu yararı karşısından tutum ve davranışları seçicilik açısından daha fazla dikkate alınacak.

Sağlıksız veya genetik olarak dönüştürülmüş gıda konusunda insanların çekinceli davranışları uzun süredir biliniyor. Diğer yandan kapanma nedeniyle evde kalma, insanların kendi ihtiyaçlarının üreticileri olmaları yolunda bir yönelim yarattı. Evde ekmek yapmak, yemek yapma becerilerini geliştirmek, gıda niteliğinde bitki yetiştirmek ve ev bahçeciliği yapmak giderek yaygınlaştı. Bu tür yönelimlerin salgın sonrasında da sürmesi muhtemeldir.

Kriz durumlarında insanlar sahip oldukları varlıkları koruma yoluna giderler. Bunun sonucunda daha tasarruflu bir yaşam biçimi oluşur. Bu nedenle paranın daha dikkatli harcandığı bir dönemin yaşanacağı ve bunun salgın sonrasına da sarkacağı öngörülebilir. Bu arada salgın süresince kısmi veya tam zamanlı işini kaybeden insanların durumu ve genelde işsizlik sorunları –muhtemelen durumu daha iyi göstermek üzere manipüle edilmiş istatistiklere rağmen– ülkelerin önünde önemli bir sorun olarak yükseliyor.

Siyasetçilerin ve yöneticilerin farklı olabilen iddialarına rağmen tüm ülkeler açısından sağlık sistemlerinin yetersizliği bu salgın nedeniyle ortaya çıktı. Sağlık hizmetleri açısından kapitalist sistemin farklı uygulama biçimlerine sahip olan farklı ülkelerde ortaya çıkan durum pek de farklı olmadı. İspanyol gribinden sonra ilk kez yaşanan küresel sağlık krizinin öğreteceği önemli dersler olacaktır. Sağlık sisteminin yetersizliği, ekonomiden hizmet kalitesine kadar çok boyutlu bir sorun olmaya devam edecek.

Pek çok insan, hastalıklar karşısında büyük bir umursamazlıkla “Bana bir şey olmaz” tavrı ortaya koyar. Covid-19 salgını, sağlığımızın ne denli kırılgan olduğunu gösterdi. Maske kullanma, mesafeli durma ve hijyen konusunda geliştirmeye başladığımız alışkanlıklar –kısmi farklılıklar gösterse de– kişisel ve sosyal kültürün bir parçası olarak devam edecektir. Keza, sağlıklı beslenmeye ilişkin alışkanlıkların ve ritüellerin bunlara ekleneceği söylenebilir.

Yeni gelişen teknolojiler için yapay zekânın önemli bir yeri var. Bundan sonraki dönemde hastalıkların ve hastaların izlenmesi, önceden önlem alınması, muhtemel hastalık kaynaklarının takibi gibi alanlarda bu tür teknolojilerin kullanılacağını öngörebiliriz.

Dünya, Covid-19 ile birlikte asla geçmişteki gibi olmayacak. Dün, dünde kaldı.