Bir örnekle başlayalım. Bir işletme, bir sipariş alır; gerekli planlamadan sonra ihtiyaç duyulan adımları izleyerek ürünü hazırlar ve alıcısına gönderir. Kısaca özetlediğim bu sürece tedarik zinciri veya değer zinciri adı verilir. Kimi durumlarda ise bir işletmenin söz konusu siparişi gerçekleştirmek için kendi kaynak, yetenek ve becerileri yeterli olmaz. Bu durumda işbirliği ve ortak çalışma yapmak gerekir. Yaşadığımız yüzyılda işlerin daha karmaşık hale gelmesi işbirliğini ve birlikte çalışmayı zorunlu hale getiriyor. İşbirliği ve iş alanlarında ağ halinde örgütlenme yeni çağın anahtar kavramlarıdır.

Kümelenme İhtiyacı
Söz konusu ürünün örneğin bir bilgisayar olduğunu düşünün. Küçük ve orta ölçekli bir firma için bu ürünün tüm parçalarını üretmek ve bir araya getirmek mümkün değildir. Dünya üzerindeki işletmelerin çok büyük bölümünün küçük ve orta ölçekli işletmelerden (KOBİ’lerden) oluştuğunu dikkate alırsak bunların kendi başlarına bütün bir ürün oluşturamayacakları ortaya çıkar. öyleyse; bütünsel bir ürünün oluşması sadece büyük sanayi işletmelerinin işi midir?

Günümüzde adını bildiğimiz pek çok markanın gerçek anlamda kendi fabrikaları yoktur. Bu büyük firmalar, kendi markalarını kullanmanın dışında pazarladıkları ürünün tasarımdan taşımaya kadar pek çok kısmını başka firmalara yaptırırlar. Parça üreten işletmelerin büyük çoğunluğu ise KOBİ’lerdir.

Diğer yandan KOBİ’ler, gerekli diğer kuruluşlarla bir arada bir ağ oluşturarak kendi kapasitelerini aşan büyüklükteki iş yapmayı başarırlar. Bu şekilde küçük işletmelerin işbirliği yapmak üzere bir araya geldikleri ağ yapılarının örneklerinden birisi kümelerdir.

Bölgesel Gelişim ve Yer Markası
İşbirliğini, birlikte rekabet etmeyi ve dayanışma içinde gelişmeyi sağlayan kümelenmeler, diğer yandan bölgelerin çekiciliğinin artırılmasında da önemli bir görevi yerine getiriyor. Dolayısıyla kümelenme girişimciliğini yer markacılığı ile birlikte düşünmek gerekiyor. Coğrafi yoğunlaşma olan kümelenme çalışmaları, aynı zamanda söz konusu bölgenin veya şehrin daha yaygın tanıtımı anlamına geliyor. Kümelenmeler bir yandan bölgesel cazibeyi artırırken diğer yandan o bölgede uzmanlaşma ve yetkinleşme cazibesi nedeniyle değerli unsurların birikmesini sağlıyor.

Kümelenme aracılığı ile oluşan zenginlik, yatırımların ve yeni insan kaynaklarının bölgeye çekilmesi ile yeni çeşitlilik ve zenginlik kaynakları yaratıyor. Kümeler konusunda yapılan araştırmalar; genel anlamda “kümelenmenin, inovasyonu ve rekabetçiliği, bilgi ve beceri oluşturmayı, büyümeyi ve uzun vadeli iş dinamiklerini” olumlu yönde etkilediğini gösteriyor. Daha da önemlisi kümelenmede yer alan her işletmenin elde ettiği katma değerin arttığını ortaya koyuyor.

Başta ilk kurulanlar olmak üzere kümeler pek çok durumda kendi coğrafi ve doğal koşulları içinde oluşurlar. Bir başka deyişle; zamanın ve şartların gereği olarak oluşan küme sayısı dikkate alınacak sayıdadır. Bazı kümeler ise kamunun, meslek odalarının veya girişimci kuruluşların çabaları ile oluşur.

Kümenin oluşma biçimi bir yana; yaşamının sürdürülebilir olması için yönetilmesi, izlenmesi ve değerlendirilmesi gerekir. Kümelenmeler ölümsüzlüğü çözebilmiş örgütsel yapıla değildir. Onlar da işletmeler gibi yaşarlar, gelişirler, küçülürler ve eninde sonunda ölürler. Bu nedenle bu konuda çalışma yapanların kümenin yaşam döngüsü konusunda izleyici ve gerekirse önlem alıcı olmaları gerekir.