Sözlükte "yaklaşmak, Allah'a yakınlık sağlamaya vesile olan şey" anlamına gelen kurban, dini bir terim olarak "ibadet maksadıyla belirli bir vakitte belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce boğazlamak (kesmek)tır.
İnsanlık tarihi boyunca bütün semavî dinlerde kurban ibadetinin mevcut olduğu bilinmektedir. Şekil ve amaç yönüyle aralarında farklılıklar bulunur. Kur'an'ı Kerim'de Hz.Adem'in iki oğlunun Hz.Allah'a kurban takdim ettiklerinden söz edilir. (el Maide A:27, sh: 11)
Bir başka Ayet-i Celilede ilahi dinlerin hepsinde kurban hükmünün konulduğuna işaret edilir. (Hac suresi A:34, Sh:335)
İslamda kurbanın dini hükmüyle ilgili olarak Kur'an-ı Kerim'de Hz.Peygamberin (a.s) sünnetinde önemli açıklamalar yer almış. Bu çerçevede oluşan fıkıh kültüründede konu hakkında ayrıtılı bilgi ve hükümler derlenmiştir.
Kurban, gerek fert gerekse toplum açısından çeşitli yararlar taşıyan mali bir ibadettir. Kişi surban kesmekle Allah'ın emrine boyun eğmiş ve kulluk bilincini koruduğunu canlı bir biçimde ortaya koymuş olur. Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar. Sosyal adaletin gerçkeleşmesine katkıda bulunur. Özellikle et satın almakta zorluk çeken fakir fukara sene de bir Kurban Bayramı günlerinde bu ihtiyaçlarını gidermiş olurlar.
Kurban kesip yoksullara ikram eden zenginlerle fakirler arasında sevgi-muhabbet ve kardeşlik köprüsü kurulmuş olur. Böylece varlıklı kişiler malını Allah'ın rızası yardımlaşma ve başkalarıyla paylaşma yolunda harcama, zevk ve alışkanlığı elde etmiş, cimrilik hastalığından dünya malına tutkunluktan kurtulma meziyetini elde etmiş, cömertlik vasfını kazanmış olurlar.
Dinen aranan şartları taşıyan kimselerin kurban kesmeleri Hanefi mezhebinde müctehit imamlarına göre vacip bir görevdir. Cenab-ı Hak (c.c) Hz.Peygambere hitaben "Rabbin için namaz kıl, kurban kes" (el Kevser Suresi Ayet 2) ilahi emri ümmetide kapsadığı için Müslümanlar asırlardır kurban kesme görevini sürdürmektedirler.
Hz.Peygamberimiz (a.s) bir Hadis-i Şeriflerinde şöyle buyurur;
"Kim imkanı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın" buyurur. (İbn Mace edahi 2, Müsned 3/321)
Kurban Bayramında kesilen kurbandan ayrı olarak yine ibadet niyetiyle kesilen başka kurban çeşitleride vardır. Bunlar; adak kurbanı, akika kurbanı, Kıran ve temettü haccı yapanların kestikleri ve "hedy" adı verilen kurban. Hacda yasakların ihlali halinde kesilmesi gereken ceza ve kefaret kurbanı.
Bir kimsenin kurban kesmekle yükümlü olabilmesi için dört şart aranır.
1- Müslüman olmak, 2- Akıllı ve baliğ olmak, 3- Yolcu olmamak, 4- Belli bir mali güce sahip olmak.
Kurban, koyun, keçi (bir yaşında), manda, sığır; (iki yaşında), deve; (beş yaşında) olan hayvanlardan kesilir. Horoz, tavuk, kaz, ördek gibi kümes hayvanlarından kurban olmaz. Koyun, keçi bir kişi için kurban olur. İki yaşında olan sığır hayvanı yedi kişi için kurban olur. Bu yedi kişi hepsi kurbana niyet etmesi şarttır.
Sevgili okurlarımın Kurban Bayramlarını tebrik eder, Kurbanlarını kabulünü Cenab-ı Hak'tan niyaz ederim.