Nakit akışı, her zamanki önemi bir yana özellikle iş dünyasının kriz, durgunluk ve darboğaz dönemlerinde en fazla dikkat edilmesi gereken konularından biri olur. Bir firmanın, projenin ya da yeni girişimin belli bir zaman diliminde nakit giriş ve çıkışlarının listelenmesine nakit akışı diyoruz. Başta KOBİ olarak isimlendirilen kuruluşlar olmak üzere nakit akışı, pek çok işletmenin sorunlu alanları arasında yer alır.

Bazı önlemler
Hatırlatmak gerekirse; bir işletmede nakit akışı, günlükten haftalığa, aylıktan yıllığa kadar farklı zaman dilimleri için devamlılık gösterecek biçimde yapılmalıdır. Bu konuda ilk hata, nakit akışının günlük veya haftalık olarak yapılması ile yetinilmesidir.

Nakit akışını iyileştirmenin ilk adımı, özellikle fire (israf, atık, ıskarta, ikinci kalite vb.) niteliğinde olan masrafların yok edilmesidir. Gereksiz harcamaların azaltılmasına stoklarda yapılacak iyileştirme eşlik etmeli. Stok konusuna malzemeden son ürüne kadar geniş bir perspektifte bakılmalı. Gereksiz veya hesapsız biçimde stokta bekleyen her malzeme ya da ürün, işletmenin nakit akışını olumsuz etkiler.

Satmak, işletme için önemli fonksiyonlardan birisidir. Diğer yandan alacakların zamanında tahsilâtı gerçekleşmediğinde firma, hızla işletme sermayesini kaybederken kendisini faiz ödemeleriyle karşı karşıya bırakacak nakit akışı dengesizliğini yaşar. Bu nedenle yaratıcı ve yenilikçi tahsilât teknik ve yöntemlerinin geliştirilmesi günümüz iş dünyasının önemli bir fonksiyonu haline geldi.

Başka İyileştirici önlemler
Her geçen gün iş dünyasında daha fazla aktör rol alıyor. Müşterilerin, tedarikçilerin ve rakipleri ağırlıkları daha fazla artıyor. Bu arada devletin aldığı bazı kararlar da piyasaları ciddi biçimde etkiliyor. Bu nedenle başarılı bir iş yaşamı için öngörülü olmak gerekiyor. Bu çerçevede işletmenin parasal yaşamında da iş sahibi ve yöneticilerin öngörüleri olmak zorunda… İşletmenin gelirleri ve giderleri konusunda yapılacak tahinler, gelecekte oluşabilecek rahatlamalar veya darboğazlar konusunda ipuçları verecektir. Bir işletme, finansal geleceğini tesadüflere bırakarak ilerlemeye çalışmamalı.

İşletmeye ilişkin tahminler yapmanın araçlarından birisi senaryo tekniğidir. Bu amaçla öncelikle işletmenin nakit akışı üzerinde etkili olabilecek unsurları belirlemek gerekir. Daha sonra bu unsurların (değişkenlerin, parametrelerin, göstergelerin) alacağı değerlere ya da bulunacağı durumlara göre senaryolar oluşturmalı. Her senaryonun işlet bütçesini (keza nakit akışını) nasıl etkileyeceği konusunda görüşler geliştirilmeli. Böylece bilinmeyen gelecek konusunda daha fazla veri ve ipucuna sahip olmak mümkün olacaktır.

Bazı işletmeler başarılı olamadıkları işler konusunu istihdama bağlarlar. Yeni işe almalar yaptıklarında söz konusu sorunları aşacaklarını düşünürler. Diğer yandan bu sorunların çözümü, çoğu zaman yeni istihdama değil, verimliliğe bağlıdır. Yeni işe almalar yerine mevcut çalışanların verimliliğini artırıcı önlemler alarak daha başarılı sonuçlara ulaşmaları mümkündür. Bu çerçevede bazı konularda dış kaynak kullanımını (oursourcing) tercih etmek ya da yalın üretim düşüncesinin işletme içerisinde yerleşmesini sağlamak gibi seçenekler, bütçeyi ve nakit akışını olumlu yönde etkiler, iyileştirici sonuçlar yaratır.

Yeni istihdam gibi bir başka sorunlu alan da işletmelerin (mevcut sorunları aşmak için hesapsız biçimde) yeni makine ve tezgâh satınalma yönelimleridir. Böyle bir yatırım kararı almadan önce bunun ne getirip ne götüreceğinin hesabının yapılması gerekir. Alınmasının gerektiği durumlarda finansal kiralama (leasing) seçeneğinin incelenmesi uygun olur.

Bir işletmedeki nakit akışı sorunlarının ana nedeni, bu konudaki farkındalık ve bilinç eksikliği ile iş kültüründeki zafiyetlerdir. Firmaların bütçeleme ve nakit akışı konusunda eğitim ve danışmanlık hizmeti almaları sorunun çözümü için ilk adım olabilir.