Çocukluk yıllarım, Sivrihisar' ın, Koçaş Köyü'nde geçti. O yıllarda, köyde pek çok koyun sürüsü vardı. Her sürüde de en az 5 tane Akbaş Çoban Köpeği mevcuttu. Akbaş Köpekleri, kurt, çakal gibi yabani hayvanlara ve yabancılara karşı, çok saldırgan oldukları için de tercih edilirlerdi.
Hatırlıyorum da beyaz, kısa veya uzun tüyleri, kulak üstü, omuz, bel ve sağrı çok açık balköpüğü renginde olurdu. İri cüsseli olmasına rağmen, güzel ve zarif görünümlü idi. Kafatası hafifçe basık, üst dudakları biraz sarkıktı. Gözler orta büyüklükte, kahverenginin açık ve koyu tonlarında idi. Burnu siyah ve kahverengi tonlarlarda olanlarda vardı. Boyun orta uzunlukta ve kaslı, dişler güçlü ve düzgün sıralı göğüs kafesi geniş, gövde uzunca, kaburgalar kavisli, bacaklar adaleli idi. Özgürlüğüne de çok düşkündü.
Akbaşlar Köpekleri, şüpheci, saldırgan oldukları gibi, zeki ve cesurdular. Himayesine girdiği sürüyü ve birlikte yaşadığı insanları korur ve kollardı. Bir koyun sürüsünü dağıtmadan ağıla kadar getirebilirdi. Aynı zamanda saf kan ve nesline de sahip bir köpekti, başka tür köpeklerle çiftleşmediği içinde, bugüne kadar neslini devam ettirmiştir.
Son yıllarda, Sivrihisar ve ülke genelinde, "AKBAŞ KÖPEĞİ" ile ciddi bir çalışmalar var. Her yıl Sivrihisar' da, "AKBAŞ KÖPEĞİ FESTİVALİ" yapılıyor. Dereceye giren köpek sahiplerine kupa veriliyor. Bu yılki 2. Akbaş Köpekleri Festivali 1 Kasım 2009 tarihinde Sivrihisar' da yapıldı. Bu yıl ki festivale katılmadık. Ancak Festivalde, Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cafer Tepeli ve Ankara Üniversitesi Doç. Dr. Fatih Atasoy akbaş köpekleri hakkında sunum yaptı. Bodrum'dan gelen, Uluslararası Akbaş Çoban Köpekleri Derneği üyeleri de etkinliğe katılarak bu alandaki çalışmalarını aktardı. Akbaş kitabının yazarı Doğan Kartay ise bir konuşma yaptı.
Türkiye'de Batı ve Orta Anadolu Bölgesi'nde yaşamakta olan AKBAŞ KÖPEKLERİ, bundan 3000 yıl önce üretildiği ve atalarının diğer çoban köpekleri olabileceği sanılmaktadır. Ayrıca bazı kişilerce, Avrupa'da yaşayan Pyrenean Mountain Dog, Tatra Mountain Dog, Kuvarsz ve Komondor gibi iri beyaz ırklarla da bir akrabalığı olduğu düşünülmektedir.
AKBAŞ KÖPEĞİ, uluslararası sürü bekçileri dünyasında tanınan bir köpektir. Kangal Çoban Köpeğinden çok daha önce Amerika'ya tanınmış olması şaşırtıcıdır. İlk Akbaş, hamile olarak, 1978'de David ve Judith Nelson tarafından Amerika'ya götürülmüştür. 1979'da The Akbas Dog Association of Amerika (ADAA) kuruldu.(Merkezi Kanada'da Uluslar arası Akbaş derneği kuruldu)Akbaş bir iş köpeği olduğundan hemen çiftliklere yerleştirilerek iş kapasiteleri test edilmeye başlandı. Aynı yıllarda Amerikan Tarım Bakanlığı, yırtıcı hayvanlara karşı sürü bekçileri değerlendirme programı yürütmekteydi. 1986'da programın sonuçları açıklandı. Akbaş, Pirene Dağ Köpeği ve Maremma Çoban Köpeği ile birlikte en etkili üç çoban köpeğinden biri seçilmişti.
Ülkemizde de, Türk Çoban Köpekleri ile ilgili çalışmalar var. 1994 yılında Türk Çoban Köpekleri'nin ıslahı ve korunması amacıyla Tarım Bakanlığı TİGEM Karacabey Tarım İşletmelerin de Yüksek Mühendis Mustafa Velioğlu başkanlığında Akbaşların üretimi ve iyileştirilmesi çalışmalarına başlandı.
1996 yılında ise Konya Selçuk Üniversitesi tarafından yapılan uluslararası 'TÜRK ÇOBAN KÖPEKLERİ SEMPOZYUMU' da, 'Türk Çoban Köpeği' tanımı üst kimlik olarak Dünya'ya deklere edilmiştir. Aynı yıl Dr. Cafer Tepeli tarafından ülkemizde Akbaşların araştırılması ve bilimsel yöntemlerle üretilmesi çalışmaları başlatılmıştır. Ayrıca aynı yıllarda, 'Türk Çoban Köpekleri' ırkları için ODTÜ Biyoloji Bölümünde Genetik araştırma çalışmaları başlatmıştır.
Son yıllarda Sivrihisar' da, AKBAŞ KÖPEKLERİNİN, korunması, tanıtımı, üretimi ve ıslahı için ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Son iki yıldır da ilçede AKBAŞ KÖPEK festivali düzenlenmektedir. Ayrıca ilçe de " Sivrihisar Akbaş Çoban Köpekleri Koruma ve Geliştirme Derneği" de kuruldu. Sivrihisar'da ikinci Akbaş Çoban Köpekleri Festivalinde Akbaş Çoban Köpeği yetiştirme ve üretme çiftliği de törenle açıldı.
Akbaş çoban köpeklerinin, ıslahı ve üretimi yönündeki çalışmaların daha sistemli yapılması maksadıyla Sivrihisar Kaymakamlığı, Sivrihisar Belediyesi ve İlçe Tarım Müdürlüğü işbirliğiyle geliştirilen projeler, daha da geliştirilmelidir. Ayrıca Akbaş Köpeği ile ilgili çalışmalar İl bazında ele alınmalı, bölge de Akbaş Köpeği üzerindeki araştırmalar devam etmeli, halk bilgilendirilmeli, bu alanda yapılacak olan ulusal ve uluslararası alandaki çalışmalar yakından takip edilmelidir. Bölgemizdeki değerlere, sahip çıkılmalı her kesimde üzerine düşen görevi yapmalıdır. Çünkü bu değerler, torunlarımızın bize emanetidir.
