Eskişehir, Afyonkarahisar ve Kütahya valileri, vali yardımcıları, Kültür ve Turizm Müdürleri, İl Genel Meclisi başkanları ile diğer görevlilerin katılımları ile Frig Vadisi konulu toplantının ikincisi, Afyonkarahisar Valiliği toplantı salonunda gerçekleşti.
Frig Vadisi'nin, turizm alanında hak ettiği yeri alabilmesi ve gerek tanıtım, gerek üç il sınırları içerisinde bulunan vadi hakkında, gerçekleştirilecek etkinliklerin koordinesi açısından büyük önem taşıyor. Ancak bu yönde, bugüne kadar pek çok toplantı yapıldı ve öneri getirildi ama bir türlü somut gelişme olmadı.
Toplantı da, Eskişehir Valisi Sayın KILIÇLAR', " ... Frig Havzası Turizm Birliği kurulmalı. Bu birliğe İl Özel İdareleri kanalıyla valilikler de katılmalı. Üniversite- lerimiz de eğer katılabilirse onlar da birliğe alınabilir. " önerisi ile dikkat çekti. Bu birliktelik sağlanabilirse, Frig Vadisi, turizme kazandırılabilir.
Şu bir gerçek ki Sayın KILIÇLAR' ın, önerisi, bugüne kadar yapılan en verimli ve somut önerdir. Ancak frig projelerinde, halka rağmen, başarılı olmak mümkün değildir. Frig Vadisi' ne, halk sahip çıkmalı, kültür projeleri ile de destek verilmelidir.
Sayın KILIÇLAR' ın, bu tutumu ve önerisi, yıllardır gündeme olan bir türlü de turizme kazandırılamayan, Frig vadisi projesine de ivme kazandıracak niteliktedir. Çok geniş bir alanı kapsayan vadi, Kütahya-Eskişehir-Afyon Bölgesi'nde yer almakla beraber, Frigya bölgesinin, çekirdeğini meydana getiren asıl alan, bugün Sakarya Nehri ve Büyük Menderes nehrinin, yukarı çığırları arasında yer alan, küçük platodur.
Frigya' nın, iki önemli merkezi vardı: Biri siyasi bir merkez olan Gordion, diğeri ise dini merkez durumundaki Midas Şehri (Yazlıkaya). Hititlerden sonra Frig kenti olarak gelişen Yazılıkaya'da, Frig kültürüne ait kale duvarları, yerleşim yerleri, kaya kabartmaları, kaya anıtları, su sarnıçları, sunak yerleri, karlıklar, kaya mezarları, basamaklı anıtlar, nişler, antik yollar olmak özere birçok eser bulunuyor. Bunlar, doğa koşullarından dolayı yıpranmış olsalar da günümüze ulaşmışlar.
Friglerin, ana tanrıçası Kybele'ye adanmış, açık hava tapınakları, sunakları ve kaya mezarları ile savunma barınma amaçlı mağaralar, Frig Vadisi'nde en çok göze çarpan eserler arasında. Doğal kaya yapısı ve çam ormanlarıyla, Frig Vadisi, adeta tarih, doğa ve insan sevgisinin, iç içe geçtiği uygarlıklar mozaiği halinde.
Türkmen Dağı'ndaki, volkan tüfünün kolaylıkla işlenebilir olması, Frigler'in bunları oyma ve yontma yoluyla çeşitli amaçlarla kullanmalarını sağlamış. Bu nedenle, birçok köyde kayalara elle oyularak işlenmiş mezar odaları, ağıl ve ahır olarak kullanılan mekânlar, sarnıç ve ambarlar, sığınma ve barınma amaçlı kullanılmış mağara ve mezarlar bulunuyor. Hülasa frig vadisi, Kapadokya'dan daha da güzel. Yeter ki bu bölgedeki illerin ilgilleri ve halkı, frig Vadisi'ne sahip çıkarak turizmin hizmetine sunsunlar.
Eskişehir il sınırları içinde, pek çok sayıda frig eseri var. Bunlar, Midas kenti (Yazılıkaya) Meros vadisi ve çevresi, Gökcekısık ve çevresi, Zahrem deresi ve çevresi, Pessinus ve diğerleri. Ne var ki bu tarihi doku ve doğal güzellikler, her geçen yıl erozyona uğrayarak yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Adeta kaderine terk edilmiştir. Bugüne kadar da pek çok vaat yapıldı ve söylemde bulunuldu ama değişen hiçbir şey olmadı. .
YAZILIKAYA ve çevresine yaptığımız her ziyaretlerde, tarihi doku ve doğal güzellikler karşısında, büyük haz ve zevk aldık. Ancak yolların, özellikle de Seyitgazi-Yazılıkaya yolunun bakımsızlığı, bölgedeki tarihi eserlerin kaderine terk edilişi, Yazılıkaya' ya girişindeki sokakların darlığı ve düzensizliği ve köy içinde yol üzerindeki çeşmenin, bakımsızlığı karşısında hep üzüldük. .
Afyon, Eskişehir ve Kütahya illerinin ilgili bürokratları, aralarında Frigya Vadisi ile ilgili pek çok toplantı yaptılar. Vadiyi turizme açmak için de birçok vaat ve söylem, basında sıkça yer aldı ama İlk defa 1965 yılında gördüğüm yazılıkaya' da, değişen bir şey yok. Hatta o günleri aratacak bir görüntü var.
Gerdek Kaya bölgesindeki mezar anıtları, Midas'ın tahtı ve diğerlerine giden yollar, hala toprak yol. Otomobille ulaşmakta, güçlük çekiliyor. Olumsuz tablo karşında ," Acaba Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu, toprak yolları da koruma altına mı aldı?" diye düşünmek zorunda kalıyoruz. .
Yazılıkaya ve çevresindeki, Jeomorfolojik ve jeolojik oluşumları, faunası, florası ve rekreasyon el potansiyeli ile ilginç peyzaj özellikleri yanında, Milli Park imkan ve olanaklarına da sahip. Turizm açısından, bulunmaz bir hazinedir. Yeter ki vaatler, düşünülen projeler ve verilen sözler hayata geçirilsin, Frig vadisi bölge turizmine kazandırılsın.
