Geçen hafta Afyonkarahisar, Eskişehir, Kütahya İlleri Frigya Kültürel Mirasını Koruma ve Kalkınma Birliği Toplantısı, Afyonkarahisar Valisi Sayın Haluk İMGA' nın başkanlığında, Eskişehir İl Encümen Toplantı Salonu'nda yapıldı. Toplantı da neler konuşuldu veya ne gibi karalar alındı bilmiyoruz. Ancak bu tür toplantıda konuşulanlar ve alınan kararlar, mutla kamuoyu ile detaylı bir şekilde paylaşılmalıdır.
Yıllardır, FRİG Vadisi ' nin, turizme açılması sürekli gündemde oldu. Hatta Eskişehir, Afyonkarahisar, Kütahya Vali ve Turizm ve Kültür Müdürlerinin katlımı ile de toplantılar yapıldı. Eylem planları hazırlandı ama arzu edilen gelişme bir türlü gerçekleşmedi.
Oysa Eskişehir, eylem planlarına sahip çıkmak ve gereğini de yapmak zorunda Çünkü Afyonkarahisar ve Kütahya il sınırları içinde frig eseri, Eskişehir'e göre daha az. Han, Seyitgazi ve Merkez ilçede toplam, 107 adet tescili yapılmış sit vardır. Bu sitlerle ilgili olarak 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı gerçekleştirilmiş olup, yenilenmesi ve yeniden yapılması gereken yollarda belirlenmişti. Ancak istenen hedeflere ulaşılamadı.
Ayrıca Yazılıkaya Örenyeri ve köyüne ait, Eskişehir Kültür ve tabiat varlıkları Koruma Kurulunca onaylı, 1/1000 ölçekli uygulama planı da gerçekleştirilmiş durumdadır. Han İlçesi'nin, Koruma amaçlı İmar planı ise, her türlü işlemi bitirilerek, uygulamaya hazır hale getirilmişti.
Elbette Frig Kültürel Mirası Koruma ve Kalkınma Birliği yeni kuruldu. Bu kurulu eleştirmek yerine, destek olmak gerekir. Ancak yıllardır, Frigya vadisi gündemde olmasına rağmen, Frig vadisi ile ilgili vaatler hep sözde kaldı. Bir an önce Frigya Bölgesi ile ilgili gelişmelerin, hızını ve niteliğini doğru kavramak, bölgenin geleceğini de doğru yönlendirmek için, bir "MASTER PLAN" mutlaka hayata geçirilmelidir. Bölge için yapılacak "MASTER PLAN", hem bölge, hem de bölge dışından gelecek yatırımcı için de rehber olacaktır.
FRİG vadisi ile ilgili, Turizm Mastır Planı çalışması yapılması konusunda yeterince hemfikir olan Eskişehir, Afyonkarahisar ve Kütahya illeri, çeşitli vesilelerle bunu dile getirmelerine rağmen, beklenen somut bir gelişme olmadı. Mastır Plan çalışmaları, bir an önce FRİGKÜM tarafından ivedilikle ele alınmalıdır.
Diğer yandan Frigya Vadisi'nin, Turizme açılabilmesi için ulaşım, konaklama, dinlenme ve benzer tesislerinde, yapılması zorunludur. Öncelikle bu bölgelerdeki yerel değerlerin turizme kazandırılması veya yerleşim alanlarındaki kültür değerlerinin, bölgenin ekonomisinin motoru olabilmesi için, ciddi bir fizibilite çalışması yanında, halkın bu alanda eğitilmesi de şarttır. .
FRİGKÜM' ün kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı, 31 Ekim 2009 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak bu birliğin mutlaka kurumlaştırılması şarttır. Aksi halde alınan tüm karalar, askı da kalır. Ayrıca FRİGKÜM, Frig vadisinde yaşayan halka rağmen, başarılı olması çok zordur. O nedenle de TOPLUM KATILIMI" hep ön planda olmalı, bölge halkı, her aşamada bilgilendirilmeli hatta fikride alınmalıdır. Bu sağladığı zaman bölge halkı daha da bilinçli hareket edecek, Halkın Frig vadisi ile ilgili proje/projelere maddi ve manevi katkısı da ciddi boyutta olacaktır.
FRİG Vadisi ile ilgili, pek çok araştırma yapıldı. Ancak araştırmalara ve araştırmacılara sahip çıkılmadı. Nitekim Sayın Nadir YAZ, 1999 Mart ayından itibaren, Eskişehir merkez olmak üzere, Çorum'dan, Balıkesir'e kadar 22 ili gezerek, Frig uygarlığının izlerine ulaşmaya çalıştı. Uygarlığın Batı'dan değil Asya'dan dünyaya yayıldığının belgelerini, "Bir Rüyadır Anadolu Adlı " eserle ortaya koydu. Hatta Ankara' da sergide açmıştı. Ancak yeteri kadar, ilgi gösteren makam olmadı.
Yine CHP Eskişehir milletvekillerinde Mehmet Vedat YÜCESAN, Mehmet Ali ARIKAN, Mehmet Cevdet SELVİ tarafından Frig Vadisi' nin Milli Park İlan edilmesi için 28 milletvekili ile birlikte kanun teklifinde bulundular. Ancak sonuç alınamadı.
Öte yandan, Frigya vadisinin, fiziki yapısı mutlaka korunmalıdır. Çünkü bu yapı Kapadokya' dan daha güzeldir. O nedenle de bu bölgedeki yerleşim alanlarındaki yapılaşma, bölgenin tarihi dokusuna ve frig mimarisine uygun olarak gerçekleştirilmesi sağlanmalı, takibi ve denetimi de sürekli hale getirilmelidir.
FRİGYA VADİSİ, doğal güzellikleriyle ve kültürel konumuyla, potansiyel bir turizm cennetidir. Tüm turizm aktivitelerinin, yaşatılabileceği merkez statüsüne sahiptir
O nedenle de ulusal ve uluslararası alanda tanıtılması için, Dağlık Frigya'yı kapsayacak şekilde rehber ve turistik haritalar ile web sayfasının hazırlanması olumlu bir adımdır. Ancak yeterli değildir. Kurum/kuruluşlar, sivil toplum örgütleri ve halkın katılımı ile frig vadisi de ulusal ve uluslar arası arenaya hitap edecek etkinlikler ve festival düzenlenerek, bölge turizm açısından cazip hale getirebilir. Yeter ki alınan karalar, sözde kalmasın...