1944'ün 17 Mayıs'ı 18 Mayıs'a bağlayan gece, Kırım Türkleri, Sovyet diktatör Stalin'in verdiği emirle on beş dakika içinde meydanlara toplandı.
Kadınlar, kundaktaki bebekler, yaşlılar, hastalar, savaşamayacak durumda erkeklerden oluşan 423 bin Kırım Türk'ü o gece Kırım'daki istasyonlardan hayvan vagonlarına istif edilerek vatanlarından sürüldü. Bu çileli yolculuk sonunda 195 bin insan hayatını kaybetti. Geri kalanlar, Özbekistan, Kazakistan, Sibirya gibi birçok bölgeye dağıtıldı.
Dillerden, gönüllerden boynu bükük, masum ve mazlum ağıtlar yükseldi:
Biz Kırım'dan çıkanda
Kar yağmadı kan aktı
Anam babam kız kardeşlerim
Gözleri dolu yaş kaldı

Gökten uçkan uçakların
Kanetlerini kim kırgan
Şu Kırım'da ölen gencecik yiğitlerin
Cenazelerini kim kılgan

Kaçar mıydım men Akyar'dan
Karadeniz olmasa
Asar idim öz özümnü
Annem babam olmasa
Sovyetler, 1986'dan itibaren başlattığı yumuşama gereğince sürgün edilen halklar için iade-i itibar verildiğini açıkladı. Ancak, bu karar, Kırım Türklerine 1989 yılında uygulandı. 250 bin Kırım Türk'ü yurduna dönebildi. Yeni toparlanmaya başlayan halk bu defa yeniden çilelere ve acılara sürüklendi.
Kırım, 2014 yılının Şubat ayında Rusya tarafından tekrar işgal edildi. Ruslar, yeniden katliam, sürgün ve işkenceler başladı. Kırım Milli Meclisi kapatıldı, Liderleri, Ukrayna'ya sürgün edildi.
Kırım hakkında bu bilgileri verdikten sonra sözü; gayretli ve çalışkan bilim insanı Doç. Dr. Nuri Kavak'ın yazdığı Karasu Kazası ( 1683-1744) Kırım Hanlığı'nda bir Yerleşim Örneği adlı kitabına getirmek istiyorum.
Uzmanlık alanı Kırım ve Kırım Hanlık Dönemi olan Doç. Dr. Nuri Kavak'ın bu konuyla alakalı çok sayıda uluslararası düzeyde olmak üzere makale ve bildirisi bulunmaktadır. Kırım üzerine yapılan pek çok çalıştay ve sempozyuma katılarak tebliğ sunmuş, konuyla ilgili televizyon programlarına katılmıştır.
Doç. Dr. Nuri Kavak, Rusların Kırım'ı işgal etmesi üzerine Cumhurbaşkanı Abdullah Gül huzurunda Kırım alanında uzman tarihçilerin katılımıyla yapılan toplantıya iştirak ederek bu Türk yurdunun geçmişi ve geleceğiyle ilgili düşüncelerini açıklamıştır.
Doç. Dr. Nuri Kavak, Kırım Tartar şairi Prof. Dr. Bekir Çobanzade anısına düzenlenen etkinlikte Fahri Yarlık, Madalya ve Ödülüne layık görüldü.
Kırım Tatar şairi ve Türk Dünyasının önemli Türkologlarından Prof. Dr. Bekir Çobanzade anısına, Kırım Pedagoji Üniversitesi ve Rusya Bilimler Akademisi tarafından düzenlenen 10. Milletlerarası Bekir Çobanzade adına Halqara Mükafatının Laureatı'nda, "Karasu Kazası (1683-1744) Kırım Hanlığı'nda Bir Yerleşme Örneği" adlı eseriyle Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nuri Kavak, Fahri Yarlık, Madalya ve Ödülü'ne layık bulundu.
Söz konusu eser ile Kırım Hanlığı'na bağlı Karasu Kazası'nın 1683-1744 yılları arasındaki, idari, iktisadi, fiziki, sosyal ve nüfus konuları incelenmiştir. Çalışmada temel kaynak olarak adı geçen tarihleri kapsayan dört adet Şer'iyye Sicili'nden ve ek olarak kısmen Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden yararlanılmıştır. Çalışma, giriş ve dört bölümden meydana gelmiştir.
Giriş kısmında, Kırım'ın genel durumu ile Karasu Kazası'nın oluşumu ve coğrafi özellikleri ortaya konulmuştur.
Birinci bölümde, Karasu Kazası'nın idari yapısı ve idarecileri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca idari yapılanmayı oluşturan alt birimler, görev alan idareciler çeşitli açılardan incelenerek isimleriyle birlikte kısmen tablolaştırılarak belirtilmiştir.
İkinci bölümde, Karasu Kazası'nın fiziki yapısını oluşturan unsurlar ile vakıfların durumu, yapısı ve yaşatılması hususlarına dair belgilere yer verilmiştir.
Nüfus ve sosyal hayatın incelendiği üçüncü bölümde ilk olarak nüfus ve nüfusu oluşturan yapı, Karasu'da meydana gelen ihtida hareketi ile ihtida edenlerin sayısı bir tablo halinde gözler önüne serilmiştir. Öte yandan aile yapısı, ailenin oluşumu ile ilgili tüm diğer hususların yanı sıra, boşanma ve aile bireylerinin durumları incelenmiştir.
Dördüncü bölümde ise mali ve iktisadi hayat ele alınmış ve para ile ekonomik yapıyı meydana getiren çeşitli fiyat hareketleri ve bu fiyat hareketlerinin seyri ortaya konulmuştur. Ayrıca Karasu'daki iktisadi faaliyet alanları, meslek grupları, ticaret, emek, vergi ve diğer yükümlülükler de değerlendirilmiştir.
Eser, Kırımın tarihi kökenini öğrenmek ve bilmek açısından büyük önem taşımaktadır. Doç. Dr. Nuri Kavak beyefendiyi çileli vatan Kırım'ı yazı ve eserleriyle gündemde tutmasından dolayı kutluyorum. Kırım'ın hür ve bağımsız bir vatan olması için Akyar'dan haykıran Türk'ün imdadına elbette Anadolu karşılık verecektir:
Sivastopol önünde yatar gemiler
Atar da nizam topunu, yerle gök iniler
Yardımcıdır bize kırklar yediler
Sılasına kavuşmaz aslan yiğitler
Aman da kaptan paşa emir ver bize
Sılada nişanlımız duacı size
Sözü; Ruslara karşı verdiği şanlı mücadeleden dolayı Bora ünvanı alan Gazi Giray Han II'nın muhteşem beyiti ile bitirmek uygun olacaktır.
Râyete meyi ederüz kamet-i dilcû yerine
Tuğa dil bağlamışuz kâkül-i hoş-bû yerine.
( Gönül alıcı sevgilinin boyuna, bayrağı tercih ederiz,
Hoş kokulu kâkül yerine tuğa bel bağlamışız.)