
4-Mustafa KANTARCI (GÖZLEM)
PARTİLER VE DEVLET YARDIMI
Türkiye, siyasi alanda bir türlü, batı standardını yakalayamadı. Yıllardır, aynı yanlışlıklar nakarat gibi tekrar ediliyor. Özellikle de isteyen kişilerin, parti kurma özgürlüğü, ülkemizde, parti enflasyonu yarattı.
Türkiye'de, 2014 yılı nisan ayı itibariyle faaliyetlerini sürdüren 79 adet siyasi parti bulunuyor. Elbette mevcut yasalarımıza göre, isteyen herkes, parti kurabilir ama bu kadar partinin, ülke gündeminde olması, siyasete olan güveni azaltırken, itibarda kaybettirir. Nitekim de kaybettirmiştir. Onlarca partiye rağmen, gündemde olan 4 parti var.
Siyasette, diğer önemli yanlışlıkta mecliste olan partilere, siyasi Partiler Kanunu uyarınca, devlet yardımı almasıdır. Siyasi Partiler Kanunu uyarınca, son milletvekili genel seçimlerine katılma hakkı tanınan ve genel barajı aşmış, bulunan siyasi partilere her yıl Hazineden ödenmek üzere, o yılki genel bütçe gelirleri "(B) Cetveli" toplamının 5 binde 2'si oranında mali yardım sağlanıyor.
Bu şekilde hesaplanan ödenek tutarı, devlet yardımı yapılacak siyasi partilere, genel seçim sonrasında, Yüksek Seçim Kurulunca ilan edilen toplam geçerli oy sayıları ile orantılı şekilde bölüştürülüyor. Bu ödeme o yılki genel bütçe kanununun yürürlüğe girmesini takiben 10 gün içinde tamamlanıyor. Bu hüküm uyarınca yapılacak yardımlar, sadece parti ihtiyaçları ve parti çalışmalarında kullanılıyor.
Milletvekili genel seçimlerinde, toplam geçerli oyların yüzde 3'ünden fazlasını alan siyasi partilere de devlet yardımı yapılıyor. Bu yardımdan faydana bilecek siyasi partilere, milletvekili genel seçiminin yapılacağı yıl, 3 katı, mahalli idareler genel seçim yılı için ise 2 katı olarak ödeniyor. Her iki seçim aynı yıl içerisinde yapıldığında ise bu ödemenin miktarı 3 katı geçemiyor.
Bu çerçevede, 2015 yılında siyasi partilere ödenecek toplam devlet yardımı tutarları Ak parti. CHP ve MHP' ye 2015'in genel seçim yılı olması nedeniyle, toplamda 531,1 milyon lira tutarında Hazine yardımı yapılacak,
Oysa Anayasa 10 Maddesi " Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. hiç bir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda
Maalesef Anayasa' nın ilgili hükümlerine rağmen, hazine yardımı, birkaç partiye yapılırken, partilerin büyük çoğunluğu, bu yardımlardan mahrum bırakılmaktadır. Oysa ülkemizde örgütlenme şartını yerine getiren tüm partiler seçime giriyor, ancak şartlar eşit değil. Kimileri milyonlarca YTL hazineden yardım alırken, aynı şartlarda seçime giren diğer partilere hazineden hiç yardım alınmıyor. Hatta yardım alan partilere, bugün olduğu gibi, seçim döneminde, yapılan yardım daha da katlanıyor.
Siyasi partilere, yapılan hazine yardımının temel amacı, demokrasinin gelişmesi için partilerin siyasi faaliyetlerini, dürüst ve şaibesiz sürdürülmesini sağlamaktır. Ancak hazine yardımlarının, yasada belirtilen amaçlar doğrultunda sarf edilemediği lüks bina, lüks araba harcamalarına gittiğini görüyoruz.
Hazine yardımı yapılacaksa, partilerin, üye ve teşkilat sayısı, seçimlerde alınan oy oranı, milletvekili sayısı ve gelirleri gibi, unsurlar gözetilerek verilmelidir. Yardım alabilmek için de, kurulduktan sonra, ilk milletvekili genel seçimine kadar belirli sayıda ilde örgütlenmek; yardımın, ilk seçimler ve sonrasında, seçimlere katılmak koşulu aranmalıdır. Ancak bu koşulları sağlayamayan siyasi partiler için de, asgari bir yardım miktarı belirlenmelidir. Veya HİÇ BİR PARTİYE, HAZİNE YARDIMI YAPILMAMALIDIR.
Elbette siyasi partilerin, demokratik siyasi rejimler için, önemini belirtmeye gerek yoktur. Ancak seçimlerin, partiler ve adaylar arasında, eşit ve adil rekabet şartları altında yürütülmesi, demokrasinin, en önemli unsurlarından birisidir. Belli partilere, hazine yardımı yapılması adil eşit rekabet ortamını ortadan kaldırdığı gibi, adil de değildir.
Ayrıca gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, devlet yardımlarından yararlanmak için, aranan kriterin, oy oranı olarak belirlendiği ülkelerde, bu oran % 0,5 ile % 3 arasında değişmektedir, Ülkemizde de seçim barajı ve partilere yapılacak devlet yardım oranları düşürülmelidir. Çünkü ülkemizde, siyasi partilere yapılan yardım, büyük partilerin desteklenmesine dayanmamaktadır.
Devlet yardımının temel amaçlarından biri, Anayasanın öngördüğü, çoğulcu demokratik siyasi yapının devamını sağlamaktır. Ancak Türkiye' de, devlet yardımına ilişkin hukuki düzenlemeler, bilakis bu amacı engellemektedir. O nedenle de ilke olarak, siyasi partilere, devlet yardımı benimsenmeli, ancak buna ilişkin yöntemin, adil olabilmesi için, tekrar gözden geçirilmelidir.