Said kelimesi mutlu ve bahtiyar kişi cennetlik anlamına gelir. Karşıtı Şaki ise bahtsız, mutsuz kişi cehennemlik manasına gelir. Terim olarak Said "İmar etmesi ve iyi ameller işlemesi sayesinde ahiret mutluluğuna erip cennete girecek mü'min", Şaki ise; inkar etmesi ve kötü ameller işlemesi yüzünden ahirette bedbaht olup cehenneme girecek kafir veya fasık anlamına gelir.
Kur'an-ı Kerim'de ahiretle ilgili olarak said ve şaki kelimeleri bir yerde geçer. Ahirette insanlar said ve şaki olmak üzere ikiye ayrılır. Said olanlar Cennete, Saki olanlar Cehenneme girecekledir.
(Hud Suresi, A:105, 108, Saife 232)
Hadis-i Şerif'te bildirildiğine göre Cenab-ı Hak insanı ana rahminde yaratırken bir melek gönderir. Ona çocuğun cinsiyeti, ömrü, rızkı ve amellerinin yanı sıra said veya şaki olacağını yazdırır. Bundan sonra kalemler kurur, defterler dürülüp kaldırılır. (Müslim, Kader 1, Buhari , Tecridi Sarih Cilt:9, Sh:2, 1945 İst.)
Ahirette insanların bir kısmının Said, bir kısmının şaki olacağını bildiren Ayet indirilince Hz.Ömer (r.a): "Ey Allah'ın elçisi! o zaman neye göre amel edeceğiz? diye sormuş. Hz.Peygamberimiz de (a.s) şu cevabı vermiştir:
-Ey Ömer! Yazılıp bitirilmiş olana göre; kalemler onu yazıp kurumuş kaderler bitmiştir fakat herkese yaratılışına uygun işler kolaylaştırılmıştır. (Müslim Kader 6-8)
Diğer bir rivayete göre Rasülü Ekrem (a.s) Allah'ın her insanın Cennette veya Cehennemdeki yerinin yanı sıra said veya şaki olacağını önceden bilip yazdığını anlatınca bu durumda gayret sarfetmeyi bırakmak gerektiğini söyleyen bazı sahabilere, "Hayır, öyle değil, siz amel etmeye devam edin, herkese yaratılışına uygun işler kolaylaştırılır" demiş ve ardından;
"Allah (c.c) yolunda harcama yapan O'na saygılı olan ve en güzeli tasdik eden kimseye Cennetin yolunu kolaylaştırırız. Cimrilik edip kendini Allah'tan müstagni sayan ve en güzeli.. Cenneti yalanlayana da en zoru Cehennemin yolunu kolaylaştırırız mealindeki Ayeti Kerimeyi okumuştur"(Leyl suresi A:510, Sh:594)
İslam akaidinin önder imamı Maturidiye göre said işlediği hayırlı ameller sayesinde cennete, şaki de işlediği kötü ameller yüzünden cehenneme girecek kişidir.
Amelde İmamımız İmam-ı Azam Ebu Hanife kıyamete kadar vuku bulacak bütün olayların ilahi ilme göre kayıt alındığını söylemiş ve görüşüne "İnsanların yaptığı herşeyin defterlerde yazılı olduğunu" bildiren Ayet-i Kerime ile delil getirmiştir.
Yaptıkları herşey kitaplarda Hafaza Meleklerinin yazdıklarında mevcuttur. Küçük büyük herşey satır satır yazılmıştır. (Kamer suresi Ayet:52-53 Shf: 530)
Sünnet ehline göre insanların daha yaratılışın başlangıcında (Bezmi elestde) saadet veya şakavet, iman veya inkar üzere yaratılmıştır. Buna göre şaki; Bezm-i elestte (Kalubela) denildiğinde, insanlardan söz alındığı günden beri-iman etmeyen kişi, said ise; iman eden iman eden kişidir (Pezdevi, Sh:77, Kurtubi 34/25)
İmam-ı Azam (r.h) ve Maturidiye alimleriyle İbn Kayyim el-Cevziyye gibi selef alimleri saidlik ve sakiliğin insana ait bir sıfat olduğu gerçeğinden hareketle bu sıfatın deyişine bağlı olarak Allah'ın (c.c) Levh-i Mahfuzda değişiklik yapmasının mümkün olduğunu söyler. Bu sebeple said-ağzından çıkan bir küfür kelimesiyle şaki, şaki de bir anda İslamı seçerek iman edip said olabilir. Bunu tarihi bir misal ile arz edeyim:
Hz.Ömer (r.a)'ın halifelik döneminin başlarında Suriye'nin fethi sırasında Yermük mevkiinde Bizanslılar ile Müslümanlar arasında çok çetin bir savaş olmuştu. (Ağustos 636) Bu savaşta müslümanların komutanı 'Seyfullah' lakabını taşıyan Halid bin Velid radıyallahuanh idi.
İşte bu savaşın kızıştığı sırada, Bizans ordusunun önde gelen komutanlarından Cerece (Yorgi) öne çıkarak, Halid bin Velid'i yanına çağırdı. Omuz omuza yanaşmış atları üzerinde iki komutan şöyle konuştular:
- Halid! Bana doğru söyle. Allah'ın, Peygamberiniz'e gökten bir kılıç indirdiğini ve o kılıcı sana verdiğini söylüyorlar. Sen de bu kılıcı kime çekersen onu hezimete uğratırmışsın, doğru mu?
- Hayır. Allah bize Peygamberini gönderdi. O da bizi imana davet etti. Rasulullah aleyhisselam iman ettiğim sırada bana şöyle demişti: 'Sen, Allah'ın müşriklere çektiği bir kılıçsın.' Sonra da zafer kazanmam için bana dua etti. Böylece bana Seyfullah, yani Allah'ın Kılıcı ismi verildi. Siz bizi neye davet ediyorsunuz?
- Allah'tan başka ilâh olmadığına, Muhammed aleyhiselam'ın O'nun kulu ve elçisi olduğuna şehadet etmeye. O'nun Allah'tan getirdiği şeyleri kabul etmeye davet ediyoruz.
- Bugün dininize giren kimse sizinle aynı mükâfata erer mi?
- Evet. Bu gün sizden İslâm'a giren, belki bizden üstün olacaktır. Çünkü bizim Peygamberimiz'den gördüğümüzü siz görmediniz.
Bu konuşmadan sonra, Yorgi, Hz. Halid bin Velid 'i yanına geçerek İslâm'a girdi. O'nun çadırında guslederek iki rekat namaz kıldı. Halid bin Velid radıyallahuanh ile çıkıp atına bindi. Bizanslılar'la savaşa girişti. Bizanslılar bu durumu görünce çok şiddetli hucüma geçtiler. Sonuçta savaşı Müslümanlar kazandı. Yorgi bu savaşta Şehit oldu. Yorgi küfürden imana kavuştu, şakavetten saadete nail oldu.