Gerek Osmanlı İmparatorluğunda, gerekse Cumhuriyet döneminde, azınlık vakıfları sürekli olarak, Batılı ülkelerin müdahalelerine konu olmuş ve devletin sistemi, adeta işlemez hale getirilerek bu vakıflara olağanüstü imtiyazlar tanınmıştı.
Maalesef bu tarihi gerçekler unutuldu. AKP hükümetinin, Avrupa Birliği'ne girme sevdasıyla çıkardığı yasalar, azınlık vakıflarına, en yüksek düzeyde haklar tanıdı. Böylece, Türkiye Cumhuriyeti'nin, çok zor şartlarda elde ettiği kazanımlardan, tek taraflı olarak vazgeçildi.
AKP, iktidarı tarafından hazırlanan ve TBMM' de kabulde gören, "Vakıflar Yasası"
10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından, 9 maddesi, bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye iade edilmişti. Ancak Vakıflar Kanunu, Meclis Adalet Komisyonu'nda aynen kabul edildi. Hâlbuki 10. Cumhurbaşkanı Sayın Sezer, yabancıların vakıf kurmasını da öngören yasayı, Lozan'a ve Anayasa'ya aykırı diye veto etmişti
CHP ve MHP'nin de, "Anayasa ve Lozan Antlaşmasına aykırı olduğu gerekçesiyle" karşı çıktığı kanun, köklü değişiklikler içeriyor. Azınlıkların uzun zamandır beklediği Vakıflar Yasası ile sayısı 161 olan cemaat vakıfları 142 taşınmazı geri alabilecek. 1974 yılında Yargıtay'ın kararı ile el konulan ve 114'ü hazine, 28'i ise Vakıflar Genel Müdürlüğü'nde olan vakıf malları iade edilecek. 18 ayda devredilmesi öngörülen ve toplam değeri 150 milyon YTL' yi geçen taşınmazlar ibadethane, arsa, dükkân ve ev gibi gayrimenkullerden oluşuyor. Bu gayrimenkullerden üçüncü kişilere, satılanların bedelini ise devlet, sahiplerine tazminat olarak ödeyecek.
Yasanın 5. maddesi gereği, Yabancılar, Türkiye'de, hukuki ve fiili mütekabiliyet esasına göre yeni vakıf kurabilecekler. 12. maddesi gereği de Vakıflar; mal edinebilirler, malları üzerinde her türlü tasarrufta bulunabilirler. Mülhak, cemaat, esnaf vakıfları ile yeni vakıflara, başlangıçta özgülenen mal ve haklar, vakıf yönetiminin başvurusu üzerine, haklı kılan sebepler varsa, Denetim Makamının görüşü alınarak mahkeme kararı ile sonradan iktisap ettikleri mal ve hakları ise bağımsız ekspertiz kuruluşlarınca, düzenlenecek rapora dayalı olarak, vakıf yetkili organının kararı ile daha yararlı olanları ile değiştirilebilecek veya paraya çevrilebilecektir.
Yasa gereği, Genel Müdürlükçe değerlendirilemeyen veya işlev verilemeyen hayrat taşınmazlar; fiilen asli niteliğine uygun olarak kullanılıncaya kadar kiraya verilebilecektir. Yine Vakıflar; vakıf senetlerinde yer almak kaydıyla, amaç veya faaliyetleri doğrultusunda, uluslararası faaliyet ve işbirliğinde bulunabilecekler, yurt dışında şube ve temsilcilik açabilecekler, üst kuruluşlar kurabilirler ve yurt dışında kurulmuş kuruluşlara üye olabileceklerdir. Ayrıca vakfa, gelir temin etmek amacıyla, Genel Müdürlüğe bilgi vermek şartıyla iktisadi işletme ve şirket kurabilecekler, kurulmuş şirketlere ortak olabilecekleridir. Vakıflar Genel Müdürlüğüne beyanda bulunmak şartıyla, şube ve temsilcilik açabilecek. Yabancılar, Türkiye'de hukuki ve fiili mütekabiliyet esasına göre yeni vakıf kurabilecekler.
Vakıflar, vakıf senedinde yer almak kaydıyla, amaç ve faaliyetleri doğrultusunda, uluslararası faaliyet ve işbirliğinde bulunabilecek, yurtdışında şube ve temsilcilik açabilecek, üst kuruluş kurabilecek ve yurtdışında kurulan kuruluşlara üye olabilecek. Vakıflar, yurtiçi ve yurtdışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan, ayni ve nakdi bağış ve yardım alabilecek, yurtiçi veya yurtdışındaki benzer amaçlı vakıf ve derneklere ayni ve nakdi bağış ve yardımda bulunabilecek. Ancak yurtdışı nakdi yardımlar, banka aracılığıyla alınabilecek. Amacını geliştirmeye yardımcı olmak veya gelir sağlamak amacıyla vakıflar, iktisadi işletme ve şirket kurabilecek, kurulmuş şirketlere ortak olabilecek.
Adalet Komisyonu'nda aynen kabul edilen yasa, önümüzdeki günlerde, Meclis Genel Kurulu'na gelecek. AKP çoğunluğuna sahip olan Meclis, tasarıyı kabul ederse, onay için Cumhurbaşkanı Gül'e sunulacak. Muhalefet, partilerinin şiddetle karşı çıktığı yasayı, Anayasa Mahkemesi'ne götürmesi bekleniyor.
Vakıflarla ilgili bütün bu değişiklilerin, AB'ye uyum için yapıldığı söyleniyor ama
Vakıflar Kanunu komisyonda, MHP Konya Milletvekili Faruk Bal, kanunun Avrupa Birliği'ne uyumla ilgisinin olmadığını, AB hukukunda, hiç vakıf mevzuatı bulunmadığını söyledi.
Ayrıca Vakıflar Yasası, TBMM' de kabul edilirse, Azınlıklar, hem Lozan' a, hem de Anayasa'ya, aykırı bazı haklara kavuşacakları gibi, yeni düzenlemeyle de "ekonomik ve siyasal" güç de elde edeceklerdir. Hülasa Vakıflar Yasası ile tarih tekerrür ediyor. Çok yazık...