Çarşamba günü, TÜLOMSAŞ' ı bir vesile ziyaret etme fırsatı bulduk. Genel Müdür Sayın Hayri Avcı, şirketin çalışmalarını, her zaman ki kendine özgü bir üslupla bizimle paylaştı. Özellikle de çevre ve sanayi atıkları ile ilgili çalışmaları dikkatimizi çekti.
TÜLOMSAŞ, ülkemizde ve Eskişehir' de, imalat sanayi' nin, en önemli sorunlarından biri olan " KATI ATIK" alnında, örnek bir çalışma sergiliyor. Özellikle en az katı atık üreten teknolojiyi seçmek, üretimde, katı atık miktarını azaltmak, katı atık içinde zararlı madde bulundurmamak, katı atıkların değerlendirilmesi ve maddesel olarak geri kazanmak içinde ciddi bir çalışma içinde.
Yıllarca biriktirilen, şirket ve çevre açısında da bir felaket haline gelen, katı atıkları temizlemiş, alan yeşillendirildiği gibi, katı ve kimyasal atıkların muhafazası için de yeni bir düzenleme yapmıştır. Atık sahası betonlanmış ve her atık için ayrı bir bölüm teşkil edilerek, düzenli olarak depolanmaktadır. Özellikle de kimyasal atıklar, özenli bir şekilde muhafaza edilmektedir. Hülasa yıllarca, göz ardı edilen ve ikinci plana itilen şirketin katı atık maddeleri, çevre duyarlılığı olan Genel Müdür Sayın Avcı ve ekibi tarafından, öncelik verilerek, örnek bir çalışma sonucu, bugünkü hale getirilmiştir. TÜLOMSAŞ Katı Atık Projesi, Eskişehir 'deki diğer sanayi kuruluşlarına, örnek teşkil edecek niteliktedir.
Son yıllarda toplumda, çevre duyarlılığı ve reaksiyon, yasal denetimler, özellikle de Avrupa Birliğine katılım, global çevre koruma önlemlerinin önem kazanması, İmalat sanayide üretilen atıkların, atık tesislerinde yapılan, özel beton, veya jeomembranlı havuzlarda, yada konteynerlerde stoklanmasını zorunlu hale getirdi.
Bu önlemler, yeterli olmadığı gibi, nihaiyi çözümde değildir. Sanayi atıkların tesis dışında bertaraf edilmesi için, uygun bertaraf tesislerinin yapılması da bir zorunluluktur. Nitekim 27 08 1995 tarihli (25.12 1996 ve Haziran 1997 revizyonlu) "Tehlikeli Atıkları Kontrolü Yönetmenliği"ne göre, sanayi atıklarının yönetimi ve bertarafı atık üreticilerinin yükümlüğündedir. Ayrıca yönetmelik, bu tür tesislerin atık bertarafçıları ve belediyelerce beraber, ya da belediyelerden ayrı olarak kurulmasına da olanak sağlamıştır.
ABERSAN A.Ş, ortaya çıkan sanayi atıklarının çevre kirlenmesi yaratmasını önlemek amacıyla, sanayi atıklarının alıcı çevre ortamından izole edilmesi, düzenli olarak depolanması ve teknik denetin altında tutulması için bir proje üretmişti. Hatta bu projenin, Sivrihisar ilçesinin güneyinde kurulması planlanmıştı. Bazı kaygılar nedeniyle, şahsımın da yer aldığı bir mücadele sonucu, düşünülen proje hayata geçirilemedi.
Elbette böyle bir projenin, hayata geçirilmesinde, sanayimiz ve çevre açısından önemi büyüktür. Ancak bu tür projeler, mutlaka yerleşim alanlarında uzak ve son teknolojiler kullanarak yer altı sularına ve hava kalitesine zarar vermeyecek şekilde hayata geçirilmelidir. Aslında dünyada, ülkemizde ve Eskişehir' de, Endüstriye aktiviteler sonucu ortaya çıkan sanayi atıklarının, yönetimi için üç ana yöntem vardır. "Atıkların azaltılması/ tekrar kullanımı/ geri kazanım.", "Yakma." Ve " düzenli depolama" dır.
Türkiye' de ilk defa olarak DİE tarafından 1992 yılında yapılan imalat sanayi atık envanteri, çeşitli illerde ziyaret edilerek seçilmiş tesislerde, elde edilen beyanlar doğrultusunda hazırlanmıştır. Ülkemizde, imalat sanayinde üretilen atık miktarı ve geri kazanım/bertaraf yüzdeleri şöyle tespit edilmiştir.
Türkiye' de, imalat sanayinde üretilen katı atık 25 Milyon ton/yıldır. Bu miktarın %47' s,ya satılmakta, ya da geri kazanılmaktadır. %13' ü, yeniden kullanılmaktadır. %36' sı ise, Bertaraf edilmektedir. Ülkemizde 5.5 milyon ton/yıl, Kimyasal atık oluşmaktadır. Bu atığın %24, satılmakta veya geri kazanılmaktadır. % 15' i yeniden kullanılmakta, % 56' sı ise bertaraf edilmektedir.
Eskişehir' deki tüm sanayi kuruluşlarımız da, TÜLOMSAŞ gibi, Tehlikeli Atıklar Kontrolü Yönetmenliği'ndeki esaslara uygun olarak, sanayi atıklarının muhafaza edecek düzenli depolama tesisine sahip olmalıdır. Ancak depolanan yer, çift komposit geçirimsiz tabakalı olmalıdır. Yer altı suları ve havanın kalitesi zarar görmemesi için de tedbirle alınmalıdır. Endüstriye Hijyen, ön planda tutulmalıdır.
Şayet sanayi atıkları devamlı aynı yerde depolanacaksa, nötralize edildikten sonra ve atıklar çevreden izole edilerek, muhafaza edilmelidir. İşletme, çevre kirliliğini sürekli denetim altında tutarak, doğrudan ve etkin bir çevre korumacılık görevi de üstlenmelidir.
Ayrıca sanayi atıklarının, muhafazasında, yer seçimi, tasarım ve çevre değerlendirme çalışmaları, dikkatli bir şekilde yapılmalı, yeni teknolojiler ile de sürekli geliştirilmelidir. Çünkü sağlıklı yaşam, sağlıklı çevre ile olur.
