TÜLOMSAŞ, Genel Müdür Sayın AVCI ile görüşmemizde dikkat ettik. Sürekli yabancı ortaklıklarda ve global pazarlardan bahsetti. Özelikle de yabacı ortakların, üretime yönelik yatırım yapmaları, ürettikleri mallara da global pazarlarda müşteri aramaları, ülkemiz ve Eskişehir açısından önemli gelişmelerdir.
TÜLOMSAŞ' da strateji, üretime yönelik yabancı ortaklıklardır. Oysa son yıllarda Eskişehir'de, yabancı ortaklıklar, üretime yönelik değil de tüketime yöneliktir. Özellikle de Anakent ve alt belediyelerin, süpermarketlere yönelik bir stratejisi olmaması dolayısıyla, kent merkezine mantar biter gibi süper market açılıyor. Bu durum Eskişehir' i, tek merkezli kente mahkûm ederken, beraberine trafik ve park sorunun da getirdi. Eskişehirli esnafı da güç durum da bıraktı.
2005 yılında köşemizde, " Eskişehir'e, yapılacağı söylenen 100 milyon dolarlık iki süper market, nihayet start aldı. Bu yatırım, mevcut süper marketlerdeki tablo iyi sorgulansa, kente yarar değil zarar verdikleri de ortada " demiştik.
Aradan dört yıl gibi bir süre geçti. Bu süre içinde Eskişehir'e ihtiyaçtan fazla sayıda süper marketler geldi. Dikkat ediyoruz, Yabancı ortaklı süper marketlerde, sürekli yabancı menşeli mallar artıyor. Türk malları ise, her geçen gün azalıyor. Kent esnafı ise güç durumda.
Velhasıl üreten değil, tüketen bir toplum ve kent olma yolunda hızla ilerliyoruz.
Yine yabancı sermaye, devletin ve özel sektörün çıkardığı bonoları satın alıyor. Bunu tercih etmelerinin en önemli sebebi ise, faizlerinin yüksek olmasıdır. Aslında bu tür yabancı sermayenin, ülkemiz için zararlı olduğunu siyasi otorite de biliyor ama cari açığı kapatabilmek için, bu tür yabancı sermaye girişine de olumlu bakmak zorunda kalıyor.
Bu gün tartışılması gereken de budur. Çünkü, vadesiz ve kısa vadeli, kredi ve portföy yatırımlar, yüksek faiz ve çarpık kur nedeniyle, ülkemizde yüksek reel gelir elde eder ve kazançlarını da dışarı çıkarırlar.
Türkiye'ye gelen yabancı sermaye, kesinlikle yeni bir yatırım yapmıyor. Babadan kalma veya insanımız tarafından gerçekleştirilen, fabrikaları satın alıyor. Böylece de sektörde iç pazarı ele geçirirken, insanımızın global pazarlarda kendilerine rakip olmalarını da engelliyorlar. Bir taşla da, iki kuş vurmuş oluyorlar.
Oysa ülke için yararlı olan, "sabit sermaye yatırımı". İstenen yabancı sermaye de budur. Bu tür yabancı sermaye, insanımız için, aş ve iştir. Teknoloji getirir. Kalite ve maliyet avantajları, en önemlisi de istihdam yaratır. İhracata ciddi katkıda bulunur.
Eskişehir'e üretime yönelik yabancı sermaye ve yatırımcı gelir mi veya gelmez mi bilinmez ama yılardır bu alandaki söylem ve vaatler hep gündemde oldu. Ancak arzu edilen yabancı yatırım ise, bir türlü gelmedi.
Elbette bunun sebep/sebepleri var. Öncelikle bu alanda Eskişehir'de ciddi bir çalışma ve bu alanda strateji yok. Veya yabancı yatırımcının dikkatini çekecek bir gelişme veya ortam oluşmadığı gibi, Kentte yaşanan gruplaşmalardan dolayı da, bunu düşünecek zaman da yok. Hâlbuki yabancı sermaye için, Eskişehir cazip bir kent olabilir. Eskişehir'de dünya standardında rezerve sahip madenler var, bunlar pekâlâ yabancılarla birlikte, çıkartılabilir veya sanayinin motoru haline getirilebilir.
Eskişehir'de hassas mekanik alanında da, ciddi alt yapı bilgi birikimi ve yetişmiş insan gücü var. Bu alanda da, yabancı sermaye ile birlikte makro projeler hayata geçirilebilir. Bu görevi, TÜLOMSAŞ, TUSAŞ, Jet bakım ve Revizyon Atölyeleri ve Şeker Makine Fabrikası üstlenebilir.
Elbette Eskişehir' de, yabancı veya yerli yatırımların ivme kazanması için, bir " MASTER PLAN" a, ivedilikle de ihtiyaç vardır. Eskişehir için yapılacak bir Mastır Plan, hem bölge sanayicisi, hem de yerli veya yabancı yatırımcı için rehber olacaktır.
Bugün bakıyoruz, Eskişehir' de üretime değil, tüketime yönelik yabancı sermaye teşvik ediliyor. Oysa kente gelen yabacı menşeli her süper market, bu politika ve stratejilerle, sosyal, kültürel, ekonomik, en önemlisi de şehircilik açısından ciddi sorunlar getirecektir. Buna zaman içinde hep birlikte tanık olacağız.
İçinde bulunduğumuz koşullarda, yabancı sermaye, Türkiye ve Eskişehir için büyük bir tehlike oluşturur. Güçlü ve dinamik bir ulusal yatırım eğilimi olmadıkça da ülke üzerinde bir "ekonomik işgal" etkisi yaratır. Bu nedenle de yabancı sermayenin verdiği zararlar, sağlayacağı faydalardan çok daha fazla olacaktır.