Yaşadığımız çağın işletmeler açısından önemli hedeflerinden birisi rekabetçi üstünlükler elde edebilmek… Zaten rekabetçi stratejilerin amacı, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü elde etmektir. Bir işletmenin rekabetçiliğinde verimlilik önemli faktörlerden birisi olarak kabul edilir. İnsan kaynakları olarak tanımlanan insani sermaye, işletmenin rekabet üstünlüğünü belirleyen önemli kaynaklardan birisidir. Bu kaynağın kopya veya taklit edilmesi zordur. Bu nokta, nitelikli emeğe, dolayısıyla ar-ge, ür-ge, inovasyon gibi fonksiyonlara dayalı yeni iş modellerinde özellikle önemli ve ayırt edicidir.

İnsan kaynağının üzerindeki etkileri dikkate alındığında eğitim, işletmenin stratejik yönetim süreçleri açısından değerli bir unsurdur. İşletmenin stratejik değişimi ve gelişimi açısından eğitimin çalışanları rahatlatan bir yönü bulunur. İşletmede değişime uyum sağlamanın ve uyarlı olmanın gereklerinden birisi eğitimin sürekli hale getirilmesidir. Bu olgu iki açıdan önemlidir. Birincisi; eğitimin işletmedeki stratejik fonksiyonlarda birisi olduğunun altını çizer. İkinci olarak; eğitim plan ve programlarının stratejik bakış açısıyla hazırlanması gerektiğini söyler. Planlama ve programlama eğitim, verimlilik ve rekabet üstünlüğünün çakıştığı stratejik kesişim dikkate alınarak yapılmak zorundadır.

Eğitim ve Etkililik

İşletme açısından eğitim planlanmış, sistematik bir faaliyettir. çalışanların bilgi, beceri ve davranışlarını değiştirmeyi ve geliştirmeyi hedefler. Amacı ise işletmeyi odak alan eylemlerde etkili performans artışını başarmaktır. Eğitim ile işletmenin fonksiyonlarını eşlediğimizde, üç tür etkililikten söz edebiliriz. Bunlardan eğitim etkililiği işletmedeki bireysel ve toplu verimlilik, bir bütün olarak örgütsel verimlilik ve karşılaştırmalı stratejik amaçların başarılması arasındaki etkileşimi belirler. Buna eğitim programının kalitesi olarak da bakabiliriz.

Stratejik etkililik ise eğitimin amaçları, verimlilik hedefleri ve rekabetçi strateji arasındaki tutarlılık derecesini ortaya koyar. Pek çok eğitim planı ve programı başarısız olur, çünkü yapılan eğitsel faaliyetler stratejik öneme ve etkiye sahip değildir. Dolayısıyla eğitim düzenlemeleri, kaçınılmaz ve ayrılmaz biçimde işletmenin rekabet stratejileri ile uyumlu olmak zorundadır.

üçüncü olarak öğrenme etkililiğinden söz edebiliriz. Bu kriter eğitim plan, program ve faaliyetlerinin tasarımı ve uygulanması ile ilgilidir. Başarı ölçüsü ise eğitimin çalışanlarda gerekli yeni bilgi, beceri ve davranış donanımını sağlaması ve iş yapış biçimlerine yansımasıdır.

Eğitim ve Kalite

Toplam kalite yönetimi (TKY), işletmede oluşan hata türlerine karşı eylemi giderici ve önleyici olarak tasnif eder. Giderici eylem, oluşan hatayı o an için ortadan kaldırmayı hedefler; hatanın kaynağı ile fazlaca ilgilenmez. TKY’nin önerdiği ise bir hata oluştuğunda onu oluşturan kaynağın (hata nedeninin) ortadan kaldırılmasıdır. Bunun bir adım sonrası ile gelecekte meydana gelmesi muhtemel hata ve sorunlara ilişkin kaynakların yok edilmesidir; böylece beklenmedik hata olasılığı düşürülmüş olur.

İşletmelerdeki eğitim program ve faaliyetlerine baktığımızda; bunun şaşırtıcı biçimde TKY’de sözü edilen ‘hata giderme’ işine benzediğini görürüz. Bir başka deyişle eğitim konusuna planlama, programlama ve uygulama faaliyetlerine kurumsal stratejik bakış açısı ile yaklaşılmaz. Bu da mevcut durumda işletmelerin eğitim ile ilgili olarak yaptıkları en önemli yanlışlardan birisidir. Eğitim; sorun, hata veya başarısızlıklar karşısında reaktif olarak geliştirilmesi gereken bir kurumsal faaliyet olmamalıdır. Eğitim, bir işletmenin stratejik fonksiyonlarından birisini oluşturur.