İnsanl?ğ?n geçmişine ait bilgileri edinebilmek, eskiden insanlar?n yaşad?klar? varsay?lan yerlerde kaz?lar yapmakla, eski kentleri ortaya ç?karmakla mümkün olur. Binlerce y?ll?k bir hayat?n aşamalar?n? belirten ipuçlar? oralarda bulunabilir. Eski arkeologlar yaln?zca eşya aramakla yetinirlerdi. Bugünküler o bölgenin tarihini de ayd?nlatmaya çal?ş?yorlar.
Toprak alt?nda bulunan her y?k?nt? orada eskiden bir şehir bulunduğunu göstermez. Bu y?k?nt? bir kaleye, surlar?na, mezarl?ğa, taş ocağ?na veya geçici bir konaklama yerine yani zamanla insanlar taraf?ndan bilinçli olarak terkedilmiş bir yere ait olabilir.
Ayr?ca insanl?k tarihindeki bütün eski şehir ve yerleşim birimleri de toprağ?n alt?na gömülmüş değillerdir. Örneğin, Mexico Cityde Azteklerin bir göl yatağ?na kurduklar? şehir toprağa batm?şt?r ama Mayalar?n kayalar üzerine yapt?klar? yap?lar hala ayaktad?rlar.
Toprağ?n alt?nda kalma ifadesi de tam doğru değildir. Bugün güney Irakta bulunan Ur şehrinin kal?nt?lar? üst üste birikerek toprağ?n ilk yüksekliğinden 20-25 metre daha yüksek bir tepe oluşturmuşlard?r.
Bir şehrin toprağ?n alt?nda kalmas? için önce orada yaşam?n sona ermesi gerekir. Bir şehri insanlar?n terk etmelerinin sebebi deprem ve sel gibi tabii afetler olabileceği gibi insanlar?n kendileri yani savaşlar ve onlar?n sonucu yap?lan tahribatlar da olabilir.
Afetler ve savaşlar s?ras?nda ev sahipleri kaçmak zorunda kal?rlar, belki de ölürler veya öldürülürler. Ev boşal?r, zamanla dam? çöker, çerçeveler çürür, duvarlar y?k?l?r. Her yan? yabani otlar ve çal?lar sarar. Aradan yüzy?llar geçer, toprağ?n yeni sahipleri burada ekime başlarlar, saban ne kadar tümsek ve çukur varsa hepsini dümdüz eder.
Aş?nmaya, içi nemli toprakla dolu bir hendek daha az, taş duvarlar ya da sert zeminler daha çok direnç gösterirler. Toprağ?n derinliklerinde sakl? kentlerden yer üstünde duvar kal?nt?lar?, k?r?k bir sütun veya bir heykel görülebilir.
Toprağ?n alt?ndaki eski şehirlerin oraya gömülüp kalmalar? birkaç nedenin birleşmesiyle de oluşmuş olabilir. En çok rastlan?lan durum, rüzgar?n yaratt?ğ? toz bulutunun zamanla insan eliyle yap?lm?ş ve terkedilmiş yap?lar?n üzerinde birikmesi ve onlar? örtmesidir. Bu toz, toprağ?n gevşek yap?s?ndan oluşabildiği gibi volkanik bir püskürme sonucu oluşan toz da olabilir. Zaten havan?n içinde de önemli miktarda toz vard?r. Bu, yeni silinmiş camlar?n yağmurdan sonraki hallerinden de anlaş?labilir.
Su bask?n? veya sular?n taş?d?ğ? şeyler de eski kentlerin üzerlerini örtmüş olabilir. Bu oluşumlara taşan nehirlerin taş?d?klar? alüvyonlar ve aş?r? yağmurlar?n yüksek yerlerden getirdikleri çamur tabakalar? sebep olurlar.
Depremler bir şehrin y?k?lmas?na, yaşam?n yok olmas?na neden olabilirler ama onlar?n toprak alt?nda kalmalar?n?n tek sebebi olamazlar. Milattan sonra 794 y?l?nda Vezüv Yanardağ?n?n püskürmesinin yaratt?ğ? deprem Pompei ve Herculaneum şehirlerini yok etmiştir ama toprağ?n derinliklerinde kalmalar?n?n nedenleri birincisinde yanardağdan f?şk?ran çamur, ikincisinde ise kül tabakas?d?r.
Şehirlerin toprak alt?nda kalmalar? olay?n?n en belirgin örnekleri Anadolu ve Ortadoğudaki kal?nt?larda görülür. Birçok medeniyet bir önceki medeniyetin kal?nt?lar? üzerine kurulmuştur. Evler çoğunlukla çamurdan yap?lm?ş tuğlalarla inşa edilmişlerdir. Bu tuğlalar?n kullan?m süreleri 60 y?l civar?ndad?r. Sürekli bak?ma, yağmurdan ve sudan korunmaya ihtiyaçlar? vard?r. Aksi halde zamanla aş?n?r, dağ?l?r, ufalan?p toprağa kar?ş?rlar. Alç?taş?ndan yap?lm?ş kald?r?mlar da k?r?l?r, dökülürler ve onlar da toprak olurlar. Geriye sadece bu toprağ?n örttüğü, granit, mermer ve sert taşlardan yap?lm?ş yap?lar kal?r.
