18’inci yüzyılda başlayan ilk sanayi dönemi, su ve buhar gücüyle enerjilenen mekanik üretim donanımına dayalı olarak gerçekleşti. Tarımsal ekonomi egemen olmaya devam ediyordu. Bu dönemde eğitim yüzyıllar boyunca biriktirilmiş deneyimin ezberlenmesi üzerine kurgulanmıştı.
19’uncu yüzyılın sonlarında ortaya çıkan ikinci sanayi çağı ise kitlesel üretim üzerine odaklıydı. Bu dönemin başlıca özellikleri arasında elektriğin sanayide kullanımını ve işbölümünü sayabiliriz. Yeni bilimsel ve teknolojik çalışmaların başlamasına rağmen hâlâ geleneksel eğitimin etkileri sürüyordu.
20’nci yüzyılın ilk yarısında dünya iki büyük savaş yaşadı. Bu kıyım savaşlarında devletlerin ve orduların en büyük ilgileri düşman şifrelerinin çözülmesine ve bombalarının yere düşmeden yok edilmesine yöneldi. Bu tür ilgiler teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgisayarların ortaya çıkışına vesile oldu. üçüncü Sanayi Dönemi olarak isimlendirilen bu dönemde Endüstriyel bilgisayarlar sanayi tezgâhlarının parçası haline gelmesini İnternet’in ortaya çıkışı izledi. özellikle kişisel bilgisayarların yaygınlaşması ile birlikte bilgisayar destekli öğretim üzerine çalışmalar ve denemeler ilgi görmeye başladı. Eğitim açısından 3.0 olarak kodlanabilecek bu dönemde teknoloji, eğitim-öğretim alanında ilk adımlarını atmaya başlamıştı.
2010 ve sonrası, küresel veya ulusal düzeylerde farklı isimlendirme çabalarına rağmen ‘şimdilik’ Endüstri 4.0 olarak niteleniyor. Bu dönemde yapay zekâ, büyük veri, artırılmış gerçeklik, mobilite, otonom robotlar, yaygın ve hızlı İnternet vb. teknolojiler ile birlikte siber fiziksel sistemler olgusu yeni dünyayı tanımlıyor. Bu dönemin eğitim vizyonu, inovasyon oluşturmaya yönelik şekilde eğitimi güçlendirmektedir. Yeni ve evrimleşen teknolojilerin Eğitim 4.0 olarak kodlanan kavram, kurum ve modelle geçmişin gelenekselliğini çok büyük oranda değiştireceği anlaşılıyor.
Endüstri 4.0 vizyonu, dünyada ne türden değişimler ve kazanımlar öngörüyor? İlk beklenti, küresel düzeyde ortalama gelir seviyesinin yükselmesidir. İkincisi; üstel teknolojilerin kullanımı sayesinde yaşam kalitesinin iyileştirilme bekleniyor. üçüncü olarak ulaşım ve iletişim maliyetlerinin düşmesi öngörülüyor. Aynı bağlamda küresel anlamda “her yerde İnternet”, bu vizyonun unsurlarından bir diğeridir. Yeni ürün ve hizmetlerle yeni pazarların oluşması dördüncü öngörü olarak söylenebilir.
Endüstri 4.0 çağı’nda robotlar ve insanların birlikte, uyum ve işbirliği içinde çalışması planlanıyor. Bu durum, yenilenmiş bir ergonomi tanımı gerektirecek. Riskli ve tehlikeli işlerin robotlara devredilmesi ile daha güvenli bir iş ortamının oluşturulması Endüstri 4.0’ın öngörülerinden bir başkasıdır. Bu kısa listede son olarak (-ki tüm olumlu öngörüler bunlardan ibaret değil); yeni teknolojilerin insan sağlığında yaratacağı iyileştirmelerle daha uzun yaşam sürelerine yol açacağı bekleniyor.
Endüstri 4.0 çağı’nın tanımlayan anahtar kelimelerden bazıları; karmaşıklık (kompleks durum), inovasyon, yaratıcılık, işbirliği, yönetişim olacak. Bu türden bir dünya insanların (dolayısıyla çalışanların) iyi belirlenmiş bazı nitelik ve becerilere sahip olmasını gerektiriyor. Bunlar arasında ilk sırada “yaratıcı problem çözme becerisi”nin geldiğini söyleyebiliriz.
Endüstri 4.0 odaklı olarak yapılan çalışmalar sonrasında yeni çağın gerektirdiği diğer önemli beceriler arasında eleştirel düşünme ve yaratıcılık (inovasyon) becerilerini sayabiliriz. Bunlara topluluk ve takım yönetimi, işbirliği içinde birlikte çalışma, iletişim, başkaları ile eşgüdüm gibi becerileri eklemeliyiz. Duygusal zekâ, verilere dayalı karar verme diğer önemli beceriler arasında yer alacak. Veri olgusu, Endüstri 4.0 vizyonunun çekirdeğini oluşturur. Bilişsel esneklik becerisine ek olarak süreç ve hizmet tasarımı, bunların yönetilmesi ve iyileştirilmesine yönelik becerilerin de gerekliliğinden söz edebiliriz.
(Devam edecek)
