Endüstri 4.0 vizyonunun ana bileşeni, akıllı-bağlantılı nesne olgusudur. Akıllı-bağlantılı nesne, içine bir mikro bilgisayar (mikro denetleyici) kartı gömülebilen, bu donanım aracılığı ile veri işleme yapabilen ve ağlarla İnternete bağlanabilen varlıktır. Nesne, içerdiği bilişim yeteneği sayesinde bazı yapay zekâ işlemlerini de gerçekleştirebilir.
Akıllı-bağlantılı nesne, kendi üzerinde bulunan veya kablolu ya da kablosuz şekilde kendisiyle ilişkilendirilmiş sensörler sayesinde çevreden veri toplar. Bu verileri kendisi –veya çevredeki diğer akıllı-bağlantılı nesnelerle paylaşarak– işler, sonuçlar çıkarır, kararlar üretir ve bunlardan gerekli olanları dış çevreye aktarır.
Akıllı-bağlantılı nesne; herhangi bir cihaz, sistem, makine, tezgâh, araç veya benzerleri olabilir. Örneğin üretim ortamında iş gören bir akıllı-bağlantılı tezgâh ise bu makine kendisiyle ilgili pek çok veriye sahiptir. Sensörleri sayesinde kendisiyle ilgili ısı, nem, basınç, titreme, pH gibi fiziksel ve kimyasal verileri edinir ve bunları değerlendirir. Eğer herhangi bir nedenle arıza yapma ihtimali varsa, bunu ağlara ve İnternete bağlanarak işletmenin ilgili birimine iletir. Böylece tezgâh arıza durumuna geçmeden bakıma veya onarıma alınması mümkün olur. Üretimin durmasına neden olacak bir olayın oluşmadığı ve akıllı-bağlantılı cihazların mümkün kıldığı bu tür bakım yaklaşımına “kestirimci bakım” adı verilir.
Yukarıdaki örnekte, akıllı-bağlantılı tezgâh; sensörlerinden elde ettiği verileri, işleyerek edindiği sonuçları, kendi ayar parametrelerini buluta kaydedebilir. Böylece çeşitli bilgisayar cihazları ile tezgâhın durumunu neredeyse gerçek zamanlı olarak uzaktan izlemek mümkün olur. Böylece tezgâhın işleme ve arıza durumu yakın veya uzak başka noktalardan da takip edilebilir. Yazılım yenileme, yeni sürüm yükleme, parametre değiştirme vb. gibi pek çok durumda tezgâhın uzaktan bakımı yapılabilir.
Tezgâh konusunda verilen örneği, ev ve iş ortamında yer alan bütün sistem, cihaz ve araçlara genişletebiliriz. Kombi, klima, buzdolabı veya havalandırma gibi sistemler akıllı ve bağlantılı hale getirilerek daha uygun yaşam ve çalışma şartları yaratılabilir. Keza; bunların bakım-onarım teknik servisleri tarafından izlenmesi veya bir arızaya doğru gidiş durumunun cihaz tarafından teknik servise iletilmesi, arıza nedeniyle oluşabilecek sıkıntılara önceden önlem almak anlamına gelecektir.
Endüstri 4.0 teknolojileri yönetim ve denetim olarak enerji üretim ve tüketiminde çok değerli roller oynayabilir. Örneğin ev, ofis veya fabrika ortamlarında akıllı enerji yönetim uygulamaları ile önemli kazanımlar sağlayabilir. Elektrik enerji fiyatlarını takip eden bir akıllı tüketim yönetimi sistemi elektrik faturalarını kolayca düşürebilir.
Sensör teknolojileri hızla gelişip zenginleşiyor. Giderek ucuzlayan bu bileşenler sayesinde daha önce farkında olmadığımız pek çok değişken ve gösterge hakkında veri toplamak mümkün olacak. Bu tür sensörler sadece işletme ortamında olmayacak, yaşamın neredeyse tüm alanlarına yaygınlaşacak. Böylece İnternette e-ticaret siteleri ve sosyal medya platformları gibi ortamlar yanında sensörlerin hasat ettiği veriler sayesinde veri temelli talep tahminleri yapmak mümkün olacak. Bunun inovasyon, ürün ve hizmet tasarımı ile üretime önemli yansımaları gerçekleşecek.
Endüstri 4.0 Çağı, mümkün olan her ürünün akıllı ve bağlantılı olduğu bir döneme işaret ediyor. Ama değişim ve dönüşüm; sadece ürün ve hizmetlerin yenilenmesi ve dijital hale gelmesinden ibaret değil. Yeni ve evrimleşen teknolojiler –ve bunların kendi aralarından yaptığı kombinler– sayesinde iş yapış tarzları da değişecek. İş modeli; bir kuruluşun ekonomik, sosyal, kültürel veya diğer bağlamlarda nasıl değer yarattığını, sunduğunu ve kendisinin edindiğini açıklar. Endüstri 4.0 teknolojileri sayesinde –şimdiden çok sayıda örneğini gördüğümüz biçimde– yeni iş modelleri gündeme gelecek.
Bunlar sadece bugün durduğumuz yerden fark edip öngörebildiklerimizden bazıları… Zaman aktıkça geleceğin nasıl şekillenebileceği konusunda başkaca farkındalıklarımız ve öngörülerimiz olacak. Dünya, bu denli büyük değişimi daha önce hiç yaşamadı. Kesin olan bu…
