“Filiz girişim” kavramını, çoğunlukla teknoparklarda kurulan veya TüBİTAK, KOSGEB gibi kamu kurumlarının hibeleriyle başlatılan, yenilikçi bir fikre sahip (veya olduğu kanaatinde) olan küçük işletmeler için (İngilizce startup sözcüğünün karşılığı olarak) kullandığımı belirteyim. Filiz girişimlerin pek çoğu, kalıcı ve sürdürülebilir olmuyor. Kısa sayılabilecek bir süre içinde ya yaşayamaz hale geliyorlar ya da ümitsizlik içinde işi bırakmayı tercih ediyorlar. Filiz girişimlerin oluşması için çeşitli destekler var olmasına rağmen bunların neden kısa sürede yok oldukları konusunda yeterli enformasyona sahip değiliz. Konuya enformasyon eksikliği hâkim olunca da doğru problemleri doğru yaklaşımlarla çözme işi gerçekleşmiyor.
Sürdürülebilirlik sorununun birinci nedeni, filiz girişimcilerin iş-işletme (business) kültürü hakkında yeterli bilgi ve deneyime sahip olmamalarıdır. Meslek okullarında ve üniversitelerde girişimciliği benimsetecek gerekli müfredat ve programlar yoktur. Bazı örnekler olabilirse de bunlar yeterli değildir. Ayrıca başarılı bir girişimci olmak için konuyla ilgili bazı dersler almak yetmez. Girişimcilerin öğrencilik dönemlerinde iş-işletme yaşamının içinde olacakları deneysel çalışmalarla veya atölye etkinlikleriyle desteklenmeleri gerekir.
KOSGEB’in süresi giderek azalan “Uygulamalı Girişimcilik Desteği (UGE)” eğitim programı da yukarıda belirttiğim sorunları içinde barındırmaktadır. Bu kapsamdaki eğitimlerde içerik, eğitimci, metodoloji ve eğitim materyali açısından da sorunlar olduğunu söyleyebilirim. Ayrıca KOSGEB’in bu desteğinin yüksek katma değerli, tekno sektörlere yönelmekte çok yönlü zafiyeti bulunuyor.
Filiz girişimci, gerekli iş-işletme kültürüne sahip olmadığında işletmesinde geliştirdiği ürün veya hizmeti piyasayla ilişkilendirmekte sorunlar yaşıyor. Filiz işletme dış dünyadan izole halde yaşadığından dış dünyanın gerçek ihtiyaç ve sorunları ile işletmenin geliştirdikleri çakışamıyor. Bunu sorun-çözüm eşleşmesi eksikliği kadar pazarlama zafiyeti olarak da isimlendirebiliriz. Diğer yandan filiz girişimin yer aldığı çatı organizasyonun, bu işletmeyi dış dünya ile ilişkilendirmekte yetersiz ve başarısız kaldığı da bir başka gerçektir.
Bir işletmenin başarılı ve sürdürülebilir olması, filiz girişimcinin üç farklı özelliğe aynı anda sahip olmasını gerektirir. Bunlardan birincisi, girişimcinin teknik konusu ve çalışma alanıdır. Eksikleriyle birlikte bu konu, meslek okulu veya üniversite öğrenimi sırasında başlangıç açısından büyük ölçüde karşılanıyor.
İkinci girişimci özelliği, işletmenin yönetimi ile ilgilidir. Bu kapsamda sağlıklı nakit akışı, yetenekli insan kaynağı edinme, müşteriler ve tedarikçilerle ilişkiler, satış, müşteri hizmetleri, iletişim, ofis işleri gibi yönetsel konuları sayabiliriz. Bu konulardaki işlerde başarılı olmak, operasyonel olarak işletmenin düzgün yaşamasını sağlar.
Filiz girişimcinin üçüncü özelliği, işin ve işletmenin gelecek tasarımı ile ilgilidir. “İşin ve işletmenin geleceği ne olacak?” sorusunun cevaplanacağı bu özelliğe girişimcinin vizyonerliği diyebiliriz. Geleceği konusunda düşünülmeyen ve çalışılmayan bir işletmenin geleceği olmaz. Bu başlık altında stratejik planlama, bütçeleme, pazarlama, dışa açılma, yeniden yapılanma gibi konular yer alır. Günümüzün hızlı değişen şartları altında hiçbir girişim uzun süre kurulduğu anki gibi yaşamaya devam edemez; kendisini yenilemek ve değiştirmek zorundadır.
