Sosyal çevremizde canlı bir yaşam ve onun bir parçası olarak insanlar var. Yakın veya uzak; bu insanlarla zamanın dilimlerini bir şekilde paylaşıyoruz. Her gün selamlaştığımız tanışlardan veya alışveriş yaptığımız esnaftan müşterilerimize, iş veya okul arkadaşlarımıza kadar yaşamımızda şu ya da bu biçimde yer alan çok sayıda insan mevcut… Zaman, insanın en değerli kaynaklarının başında geldiğine göre, bunu tüketmek üzere paylaştığımız insanlarla ilişkilerimiz üzerinde düşünmek önemli olmalı.

Yukarıda saydığım insanlarla –derinliği, yoğunluğu ve içeriği açısından– ne tür bir ilişki kurabileceğinize ya da kurmaya izin verebileceğinize ancak siz karar verebilirsiniz. Onayladığınız ilişkinin özelliklerini, hiç kuşkusuz ona verdiğiniz önem ve değer ortaya koyacaktır. İlişkiye verdiğiniz anlam, sizin kadar karşı taraf için de ayırt edicidir. Karşınızdaki insan, sizin yaklaşımınıza bakarak paylaşımın ufku açısından bazı değer yargılarına sahip olacaktır. Dolayısıyla kendimizle ilgili ve kendi ilişiklerimiz hakkında bir karar verirken, başka insanların karar ve yargılarını da etkiliyoruz. Ama zaman size ait olduğu için, önce sizin zamanınızı nasıl değerlendireceğiniz konusunda kararlı olmanız gerekir.

Değeri zamanla ölçülemeyecek ilişkileriniz olabilir. Ama buna karşılık yaşamınızı sürdürmenizi sağlayan zorunluluklarınız da var. Örneğin çalışıyorsanız işinize, öğrenciyseniz okulunuza zaman ayırmalısınız. Bedensel ve zihinsel dinlenme için zaman öncelikleriniz olmalıdır. Zorunlu ve öncelikli zaman kullanımını belirledikten sonra, hiç kuşkusuz kalan zaman kaynağını da hovardaca harcama eğiliminde olmamalısınız.

Bir insanın zaman kullanımı açısında katı programlarla robot haline dönüşmesi hoş bir şey değildir. Özellikle katı kuralcı zaman kullanımının yaratıcılığı azalttığını ve yaşamdan tat almayı zorlaştırdığını düşünülürse, esnek zaman kullanımı cazip gelir. Ama zaman önemlidir. Biriktirilmesi, geri kazanılması veya yeniden kullanılması mümkün değildir. Bu nedenle zamanınızın kullanımında istismara açık olmamalısınız.

Bazı gıdaların tadını sevmeyebiliriz. Ama içerdiği yararlı unsurlar veya bize katkıları nedeniyle yemeyi tercih ederiz. Lezzetini beğendiğimiz besinler içinde fazla miktarda kullanıldığında zarar verenler olabilir; bunlar konusunda denetimli olmalıyız. Örneğin zehirli mantarlar veya bozuk maddeler gibi kimi gıdalar vardır, bunlardan kesinlikle uzak durmamız gerekir.

İnsanların ilişkileri de gıdalara benzer. Bazı kişilerin bize olumlu katkı ve destekleri vardır. En azından; iyi yolda olmamız ve kendimizi doğru biçimde geliştirmemiz için bizi teşvik ederler. Bazıları sadece kendi çıkarları için adeta zamanımızı çalarlar. Bilinçli ya da bilinçsiz tehlikeli yollara girmemizi veya bizi darboğazlara sokabilecek riskler yüklenmemizi isteyenler de olur. Bu nedenle ilişkilerimizi sınıflandırmak, kaçınılmaz olarak ele almamız gereken bir konudur. Böyle davranmadığımız zaman geri dönülmez kayıplarla karşılaşmamız muhtemeldir.

İnsanlara nasıl davranmanız gerektiğini veya kime hangi nedenle ne kadar zaman ayırmanızın doğru olduğunu belirten bir reçete vermeyeceğim. Ama bir düşünme pratiği oluşturmanız açısından bir alıştırma önerebilirim.

Örneğin günlük yaşamınızda yer alan insanların size olumlu katkı ve destekleri açısından bir liste yapabilirsiniz. Size katkısı olan kişilerin nasıl olumlu etkilediklerini düşünebilir ve bu katkılarla ilgili notlar alabilirsiniz. Aynı çalışmayı sizi olumsuz etkileyen, yaşamınıza olumsuz katkılar yapan kişiler için de geliştirebilirsiniz. Her iki alıştırma da zamanınızı nasıl paylaştırmanızın daha yararlı ve başarılı olacağı konusunda size ipuçları verecektir.

İlişkinin iki ucu vardır. Bir yanında siz dururken, diğer yanında sizinle aynı hak ve özgürlüklere sahip bir başka insanın olduğunu unutmamalısınız. Siz değer verdiğiniz insanla daha fazla zaman geçirmeyi isterken, bu konu da onun ne düşündüğü ve hissettiği de önemlidir.