Artık iş ve işletme dünyası, oyunun kurallarını değiştirme üzerine kurulu… Bu, bir başka şekilde yeni iş modeli olarak ifade edilebilir. “İş modeli”, piyasa ortamında kâr sağlamak üzere tasarlanmış bir dizi planlı faaliyettir. Bir işletmenin sürdürülebilirliğini sağlamak üzere, iş yapma yöntemidir.

Firmalar; mal ve hizmetler üreterek, müşterilerin ihtiyaç ve isteklerini tatmin edecek değerler üretir. Bu nedenle iş modeli, bir ekonomik işletmenin stratejik seçimlerinin sonucu olarak değer yaratma, yayma ve elde etme yolunu tanımlar. Bir firmanın müşteriler için ürün veya hizmet biçimindeki değer yaratma, yayma, dağıtma ve bu yolla kendisi için değer üretme mantığını sergiler.
ürün ve İş Modeli
En başarılı ürün, daha düşük nitelikli bir ürüne sahip; ama çok etkili bir iş modeli geliştirmiş firma karşısında başarılı olamayabilir. Dünyada; sektörün en mükemmel ürününe sahip olmadığı halde iş modeli nedeniyle büyük başarılara imza atan şirketlerin varlığını biliyoruz. özetle; ar-ge ve ür-ge konusunda çok donanımlı olmadıkları halde, işletmeler inovatif ve nitelikli bir iş modeli geliştirerek başarılı olabilirler.
Değer olarak belirtilen ürün ve hizmet, bir işletme için “Ne?” sorusunun cevabıdır. Ama bunun kadar önemli olan bir başkası “Nasıl?” sorusudur. Bu sorunun cevabı, iş modelidir. İşletmelerin ar-ge ve ür-ge fonksiyonları kadar tümünün bileşimi olan iş modeline ve bunun diğer unsurlarına da odaklanmaları beklenir. Bir firmanın sadece ürün geliştirme veya ürün eksenli buluş yapmaya odaklılık ile yetinmek yerine; firmanın iş modelinin tümü üzerinde inovatif düşünmeye yönelmesi uygun olur. Bu yaklaşıma “strateji inovasyonu” denir.
Pazar Yapısı ve İnovasyon
Bazı pazarlar, yeni gelişmektedir. Pazarda hem ürün hem de firma sayısı ile çeşitliliği olarak doygunluk yoktur. Bu tür pazarları dinamik olarak niteleyebiliriz. Bu türden bir pazarda yer alan bir işletme için, strateji inovasyonu ve iş modeli inovasyonu kritik önemdedir. Diğer yandan bazı pazarlarda yer alan firmalar dikkate alındığında, daha rekabetçi bir nitelik gösterirler. Bu tür daha kararlı; ama rekabetçi özellikler gösteren pazarlarda kalıcı ve sürdürülebilir olmak için de strateji inovasyonu çok değerli bir yaklaşımdır.
İş modelini ve strateji inovasyonunu doğru kavrayan bir firma, dinamik olanlara oranla daha kararlı pazarlarda rekabetin temelini değiştirerek kendisine üstünlükler sağlayabilir. W. Chan Kim ve Renée Mauborgne, “Mavi Okyanus Stratejisi (Blue Ocean Strategy)” kitaplarında bu tür pazarların ve şirketlerin örneklerini veriyorlar.
Oyunun Kuralları
Strateji inovasyonu veya bir başka ifadeyle iş modeli inovasyonu, pazarda oyunun kurallarını değiştirmek olarak da okunabilir. İşletme pazara, müşteriye, ürüne ve kendisine çok farklı yaklaşımıyla rekabetçi üstünlük elde eder. Eğer bu tür inovasyon yaklaşımı, işletme tarafından içselleştirilebilirse bu durumda kalıcılık ve sürdürülebilirlik de sağlanır.
Strateji inovasyonu sadece büyük şirketlere özgü bir yetenek değildir. Hız ve çeviklik özelliklerine sahip küçük işletmeler de iş modeli inovasyonu ile pazarda başarılı olabilirler. Strateji inovasyonu, firma tarafından yaratılan değerin bir iş modeli aracılığı ile başkalarından çok daha ‘iyi’ biçimde pazara ve müşterilere ulaştırılması konusudur. Böyle bir iş modeli başarıldığında; kalıcılık, sürdürülebilirlik ve kârlılık açılarından firma büyüklüğü daha az etkili olur.

Konunun özü şu: Yeni teknolojilerin iş-işletme dünyasında daha fazla yer almasıyla birlikte iş modeli kavramının önemi yükseliyor. Her işletme, yeni teknolojilerin olduğu kadar iş modeli değişiminin de kendisini nasıl etkilediğini, bu konuda neler yapabileceğini düşünüp tasarlamak zorunda…