Bilimsel gelişmelerin, yeni ve evrimleşen teknolojilerin etkisiyle bilinçli veya metazori dijital dönüşüm, toplumun pek çok özelliğini değiştirecek. Bundan bireylerin ve ailelerin özel yaşamları, kamusal yönetim ve işler, iş-işletme ekosistemi, sanayi ve istihdam da etkilenecek. Burada önemli olan nokta, kendiliğinden bir değişime mi razı olunacağı yoksa bilinçli seçimlerle bir geleceğin mi tasarlanacağıdır.

Teknolojiler bizi şöyle bir noktaya taşıma potansiyeline sahip: Günlük yaşamda veya işte kullandığımız ürünler, makineler, cihazlar vb. akıllı ve bağlantılı olacak. İnternete erişme özelliği olan maddi varlıkların yarattığı bu yeni uzaya “Nesnelerin İnterneti” adı veriliyor.

Yaşamımızda her an daha fazla yer alacak olan yapay zekâ; pek çok işin, faaliyetin ve mesleğin yerini alacak. Buna yapay zekânın metalaşması diyebiliriz. Yüksek veri işleme gücü ve yapay zekâ sayesinde akıllı hale gelen robotlar fiziksel dünyada farklı alanlarda hizmet verecekler.

“Defteri kebir” veya “sanal noter” olarak isimlendirdiğim blok zinciri teknolojisi sayesinde kamusal, finansal vb. pek çok işlem İnternete taşınacak. Siber güvenliğin daha iyi şartlarda sağlanması ile birlikte İnternet kayıt altına alınması gereken her şeyin ana ortamı olacak.

Bu sayılanlara 3B yazıcılar, artırılmış gerçeklik, buut bilişim, sensörler, büyük veri ve analitikler gibi başka teknolojileri de ekleyebiliriz. Yeni teknolojiler kendi aralarında yeni kombinler yaratarak değişimi hızlandırıp çeşitlendiriyor.

Ne İçin?
Dijital teknolojiler ve çığ büyüyen veri yığınları, insanların yaşam çeşitliliği içinde yaşamaları ve kendi seçtikleri yolda barış içinde yürüyebilecekleri bir toplum yaratmalıdır. öngörülen ve özlenen toplumun en önemli özellikleri arasında çeşitlilik ve yenilik yer alacak. Bu nedenle yeni çağın anahtar kavram ve fonksiyonlarından ilk sıralarda yer alan birinin “inovasyon” olacağı dile getiriliyor.

İnovasyon, öncelikle hayal gücü ve yaratıcı düşünme anlamına gelir. Yeni dünyayı yaratmak ve toplumsal iyiden yana hayalleri gerçekleştirmek için çok daha verimli ve etkin ‘görev yapacak’ hayal gücüne ihtiyaç olacak. Düşünmek, hayal etmek, tasarlamak ve gerçekleştirmek değer yaratan insani özelliklerdir. Bu da akıllı makinelerin varlığının insanı yaşamın dışında bırakmayacağı anlamına gelir.

Toplum 5.0 vizyonunun toplumu nasıl değiştirmesi gerektiğine ilişkin bazı öngörüler sıralayabiliriz. Başta 20’nci yüzyıl olmak üzere geçtiğimiz çağların odak noktası (-ki hâlâ öyle olmaya devam ediyor) daha büyük ölçekte üretmeye dayalı olarak verimlilik idi. Yeni toplum ise problem çözmeye ve değer yaratmaya odaklanmış olmalıdır.

Yaşanmış dönemlerde kitlesel üretimden ideolojilere kadar yaşam, aynılık veya benzeşme üretmek üzere kurgulanmış ve inşa edilmişti. Toplum 5.0 çağı ise önüne stratejik hedef olarak çeşitliliği koyuyor. Her bireyin veya topluluğun çeşitli yetenekleri deneyimleyebilmesi öngörülüyor.

Toplum 5.0 ile birlikte bireyin herhangi bir zaman veya mekânda kendi gelişimi için yararlanabileceği (örneğin eğitim gibi) imkânlara ve fırsatlara erişebileceği merkezsizleşmiş (desantralize) bir dünya hayal ediliyor. Toplu 5.0, insanların güven içinde esnek yaşam tarzlarını seçerek yaşayabileceği bir gelecek tasarımıdır.

Geçmiş ve bugün ile Toplum 5.0 gelecek tasarımını birbirinden ayıran en önemli özelliğin kaynakların kitlesel tüketiminden vazgeçmek olduğunu söyleyebiliriz. Toplum 5.0, insanların doğa ve yaşam çevresi ile gerçek anlamda uyum içinde yaşadığı, sürdürülebilir çevresel uyumu ilkesel olarak ilk sırada gözettiği bir çağ olarak öngörülmelidir.

Kısaca özetleyelim. Toplum 5.0, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin devamında ortaya çıkacak, beklenen bir ‘sonuç’ değil, gerçekleştirilmesi gereken bir gelecek tasarımıdır. Konunun odağında ise insan var.

(Devam edecek)