Yaşam, önce maddi yeniliklerle tanışıyor. Bu yenilikler, bilimsel gelişmelere ve bunlara bağlı olarak teknolojik buluş ve inovasyonlara bağlı olarak ortaya çıkıyor. Her maddi durum, sonrasında yeni zihinsel oluşumların yaratılmasını sağlıyor. Bu oluşumlar yeni toplum tarzlarına ve kişisel yaşam biçimlerine doğru evrimleşiyor.
Endüstri 4.0 çatısı altında yer alan çok sayıda yeni veya evrimleşmiş teknoloji ve temel nitelikte inovasyon var. Bunlar kendi aralarında kombinler yaparak daha önce örneği görülmemiş yeni teknolojilerin ve uygulamaların ortaya çıkmasına imkân yaratıyor. öyle anlaşılıyor ki; bilimsel ve teknolojik ilerlemeler sadece kendi alanlarında kalmayacak, sosyal, kültürel ve ekonomik yaşamın ve var olma tarzlarının değişimine yol açacak.
Endüstri 4.0 için pek çok vizyoner ve stratejik slogan veya motto üretilebilir. Muhtemelen bunlar arasında en anlamlısı “Bu, daha başlangıç!” olacaktır. Dünya, bir bütün olarak şimdiye kadar tanık olmadığı bir değişim ve dönüşüm çağını yaşıyor. Bunu, çoğalma ve yayılma hızları ile çeşitlenmesini dikkate akarak bir tsunamiye benzetebiliriz. Hiç kuşkusuz; hızla yükselen geleceğin farkında olanlar, olamayanlar, belki de olmak istemeyenler var.
İkinci Dünya Savaşı’nın sonrasını hatırlayın. çok sayıda insanın öldüğü veya sakat kaldığı, yaşam alanların yok edildiği yıllardan sonra düşünsel olarak bireyin öne çıktığı bir dönem oluştu. Bilim, sanat ve kültür alanlarında yeni akımlar kendilerini bireyi öne alarak ifade ettiler. Endüstri 4.0’ın yarattığı yenileşme rüzgârı ile birlikte yeni zihinsel yaratımlar olacağı açıktır. Daha henüz sonu belli olmayan bir maddi değişim döneminin başında olsak da; Toplum 5.0 söylemi; Endüstri 4.0’ın yarattığı, bir anlamda ‘aktif kompleks’ duruma bir tepkisel tarzdır.
Mevcut durumda toplumların çözmesi gereken pek çok sorun var. Doğanın ve yaşam çevresinin hızla yok edilmesi, dünya kaynaklarının tükenmesi, savaşlar, açlık, eşitsiz dağılım, iklim değişikliklerine bağlı doğal felaketler, bazı ülkelerde yaşlanan nüfusa karşılık kimilerinde denetimsiz nüfus artışı gibi daha pek çok problem başlığı sayabiliriz. Dünyanın önemli bir bölümünde ülkeler işsizlik, düşük gelir düzeyi, kötü beslenme, sağlıksız yaşam şartları gibi problemler yaşıyor.
Doğru ve iyi niyetli kullanıldığında yeni bilimsel ve teknolojik gelişmeler bu tür sorunların çözülmesinde yardımcı olabilir. Bir başka deyişle Endüstri 4.0, yeni bir dünyanın, farklı toplumsal yapının ve yaşam tarzının oluşumu için zihinsel açılımlara vesile olmaktadır. Bu nedenle Toplum 5.0, dünyanın olumsuzlanan durumuna karşı verilmiş, bir gelecek tasarımı ihtiyacına olan tepkidir. Bu fikrin Japonya’dan kaynaklanmış olmasının da maddi ve sosyal nedenleri olduğu açıktır.
Dünya, bugüne kadar üç teknolojik dönem (devrim) yaşadı. Bunlardaki ana özelliklerden birisi, değişim aktörlerinin Endüstri 4.0 çağı kadar fazla sayı ve çeşitlilikte olmamasıydı. Maddi gelişmeler kısa sürede toplumsal değişim ihtiyaçları ile uyum sağladı. İnsanlar sonuçtan her zaman mutlu olmasalar da, teknolojik devrimin yarattığı kaos görece daha kısa sürede istikrara dönüştü. Bu kez durum farklı… çok sayıda faktör, geleceğe görmesi imkânsız bir bulanıklık yaratıyor. Bunlar arasında da bilişim ve iletişimdeki ilerlemelere bağlı olarak yapay zekânın yükselişi önemli bir yere sahip… Bilinmeyen ve öngörülemeyen gelecek, ister istemez korku ve endişe yaratıyor.
Diğer yandan yeni bilimsel ve teknolojik gelişmeler yeni toplumu yaratmak için de fırsatlar ve imkânlar içeriyor. Bundan sonraki gelişmeler gücün kimin elinde olduğuna ve ne amaçla kullandığına bağlı olarak ortaya çıkacak.
