Her birimiz, farklı ortamlarda değişik rol ve statülerle yaşıyoruz. Nerede hangi şartlarda yaşarsak yaşayalım, her birimizin gelecek ile ilgili bir tahayyülü var. Ama o geleceği nasıl öngörüp fırsatları yakalayacağımız hakkında fikri olanımız pek fazla değil. Bu durum, şanssız olduğumuzdan veya ‘kötü kaderimizden’ dolayı değil… Çoğu zaman yaşama nasıl yaklaşacağımız konusunda eksiklik ve zayıflıklarımız olmasından kaynaklanıyor.

Öncelikle; şunu bilmek gerekiyor. Yaşamda karşımıza çıkan fırsatlar ve tehditler, bize önceden bazı ipuçları veriyor. Ama bunları yakalayabilmek için farkındalık gerekli. Örneğin toplumun geçirdiği değişim, her zaman kendini bazı göstergeler ile açığa çıkarıyor. Sosyal değişimin şifresini çözebildiğimizde; yeni iş fırsatları olduğu kadar başka yaşamsal unsurları da yakalama şansını elde edebiliyoruz.

Yaşamdaki değişimin öncüllerini görmek, evde oturup düşünmekle veya masa başında hayal kurmakla olacak iş değil. Gezilerden İnternet araştırmalarına, medya haberlerinden değişik çevrelerde yapılacak izlemelere kadar çok değişik iletilim olanaklarını denemek gerekli…

Pek çok durumda gerçekler, ayrıntılarda gizlidir. Bunu değişimin ayrıntıları için de söyleyebiliriz. Dolayısıyla kimi zaman ana hatları, bazen ayrıntılara odaklanmak gerekir. Bazı durumlarda bütünü parçalara bölerek, bazen ağaçları bir orman bütünlüğünde algılayarak, yaşamın farklı görüntülerini incelemek yarar sağlar. Örneğin yeni bir ürünü hangi yaş katmanına satabileceğinizi kavramak için toplumu yaş dilimleri halinde düşünmek faydalı olur. Böylece sağlıklı bir piyasa analizine ilk adımı atabilirsiniz. Kimi zaman bir bütüne parçalar halinde bakmak yanıltıcıdır; parçaların oluşturduğu bütünü görmek gerekir.

İnsan olarak bizi farklılaştıran sırların en önemlisinin beynimizle ilgili olduğunu sıklıkla hatırlamalıyız. Çünkü değişimin ve yeniliğin hikâyesi insan beyninde başlar. Bu nedenle insanın zihinsel gelişimi, yukarıda sözünü ettiğim fırsatları yakalamak ve tehditlerden uzak kalmak için anahtar önemdedir. Kişi, zihinsel becerilerinden yararlanarak yeni fikirlerin üretilmesinde kendini geliştirmelidir.

İnsanın kendisinde birikmiş pek çok bilgi, beceri ve deneyim olduğuna hiç kuşku yok. Başarıyı yakalamak için kişi, kendi güçlü ve zayıf yanlarını iyi bilmek zorunda. İyileri geliştirirken, kötüleri de iyileştirmeyi ve aşmayı başarmak durumunda. Ama asla unutmamalı ki; fırsat ve tehditlerin büyük bölümü, çevreden geliyor. Bu nedenle çevrenin yapısını, koşullarını ve işleyişini iyi kavramak gerekiyor.

Eğer toplumla ilgili bir iş yapıyorsanız, örneğin nüfusun yapılanması konusunda gerekli yetkinlikte olmanız gerekiyor. Örneğin pazarlama gibi bir iş için bu bilgilenme kaçınılmaz önemde. Keza siyasetle veya sivil toplum çalışmaları ile ilgili çalışmalar yapıyorsanız, yine ilgilendiğiniz topluluğun demografik ve kültürel özelliklerini bilmeniz gerekiyor. Özetlersem; yeni fırsatlar yakalamak için yakın ve uzak çevrede neler olup bittiğini anlamak zorunlu. Aynı şekilde ayağımızın kayıp yere düşmemek için yine çevreden gelecek tehditler konusunda uyanık olmamız şart…

Bir noktaya daha işaret ederek bitireyim. Her ne kadar ayrıntılar önemli ise de genelde her zaman diliminde egemen olan bazı yönelimler mevcuttur. Bu nedenle yaşadığımız ortamı ve zaman sürecini belirleyen ana etkenlerin farkında olmak, resmin önemli bir bölümünü görmek için yeterlidir.