Giderek daha fazla futbolcumuzun yabancı ülkelerde oynamaya başladığı dikkatinizi çekmiştir. Bu ülkede doğmuş ve TC kimliğine sahip olan yerli futbolcularımız, her geçen yıl yabancı futbol liglerinde daha fazla yer almaya başladılar. Bu tür konuları genelde bir ‘milli gurur’ vesilesi yaptığımız gibi; yerli futbolcularımızın yabancı liglerde oynaması ile kendimize övünç payı çıkarıyoruz.

Futbol liglerimiz ve takım oyunu temelinde spor kalitemiz ne okursa olsun; 85 milyonluk Türkiye’nin her geçen gün daha yetenekli sporcuları alanlara sürmesi şaşırtıcı değildir. O zaman üstün nitelikli futbolcularımızın yabancı takımlarda yer almasında bizi şaşırtan nedir ki? Başta Avrupa’dakiler olmak üzere daha fazla maddi ve manevi imkân bulabilecekleri takımlarda yerli sporcularımızın üstün başarılara imza atacaklarından kuşkum yok.

Şimdi şu soruyu cevaplayalım. Bütçeleri ve çok yönlü etkinlikleri ile her biri bir endüstri devi haline gelmiş olan yabancı futbol takımları neden yerli futbolcularımızı tercih etmeye başladılar? Bunun için birkaç neden sayabiliriz. Birincisi; son yıllarda Türkiye’nin Batıdaki imajı eski yıllara oranla değişti. Küreselleşme sürecinde Türkiye’ye verilen ve bizim de oynamayı kabul ettiğimiz ‘yeni rol’, şimdilerde düşüşe geçmiş olsa da, her şeye rağmen Batıda biraz daha ‘sevimli’ görünmemize neden oldu. İkincisi; Türkiye’de futbolun gördüğü ilgi ve yarattığı maddi imkânlar daha fazla genç insanın bu spora yönelmesine neden oldu. Türkiye’nin oyuncu envanteri zenginleşti. Üçüncüsü; ülkemizde daha iyi futbolcu yetişmesi için takım ve altyapı bazında bazı iyileşmeler oldu. Dördüncüsü ve en önemlisi ise yerli futbolcularımızın transfer ücretleri, Batılı ülke standartlarına göre çok düşük. Aslında; yerli futbolcular Türkiye’de Batıda alacaklarından çok daha fazla transfer ücreti ve prim kazanıyorlar. Yabancı takımlar ucuz olduğu için oyuncularımızı tercih ederken, futbolcularımız da prestij, ün, küresel başarı ve standartları daha yüksek bir sosyal yaşam adına diğer ülkelere transfer oluyorlar.

Futbol bir endüstri ise çağın koşulları uyarınca bu sanayinin en önemli unsurlarından biri tedarik sistemidir. Futbol endüstrisinin tedarik sisteminde ise en değerli ve en çok değer yaratan unsur futbolcudur. Kaliteli ve uzun vadede umut veren oyuncunun düşük maliyetli olarak transfer edilmesi, oyunuyla katma değer üretmesi ve ardından yüksek bir transfer ücreti ile bir başka takıma gönderilmesi futbol endüstrisi tedarikçiliğinin özünü oluşturur.

Konuya bir de ürün yaşam döngüsü kavramı açısından bakalım. Bir ürün tasarlanır, üretilir ve pazara sunulur. Olağan şartlarda ürünün satışları giderek yükselmeye başlar. Satışın maksimum hacme ulaştığı yer, bir anlamda doygunluk noktasıdır. Doygunluk noktası, ürünün yaşlanıp verimsizleşmeye başladığı noktadır. Bu noktadan sonra ürün satışları düşer. Futbol endüstrisi, bir futbolcunun kalite değerine de bu mekanizma ile bakar. Bu sanayinin mantığını iyi anlamış bir takım, futbolcuyu o en yüksek değer noktasına varmadan elde etmek ister. En üst noktada gerekli katma değeri elde eder ve en yüksek verim noktasından bir süre sonra elden çıkarır. Ülkemizde futbol takımları ile Batıdaki endüstrileşmiş takımlar arasındaki –bizim aleyhimize olan en önemli fark budur.

Yukarıdaki çerçevede bir insan olan futbolcunun sıradan bir ‘meta’ gibi ele alındığı dikkatinizi çekmiştir. Ama günümüzde dünya ekonomik sisteminin bir sporcuya bakışı ile herhangi bir sınai/ticari ürüne bakış açısı arasında bir fark yoktur. Kapitalizm, her şeyi metalaştırır. Ekonomik sistemin bakış açısından önemli olan, neyin katma değer ürettiği ve neyin üretmediğidir. Bu çağda ayakta kalmak isteyen –birey, firma, kuruluş veya ülke, bu oyunun kuralının böyle olduğunu iyi kavramak zorundadır. Aksi takdirde hüsrana uğramak kaçınılmazdır.