“Yayla biraz Türk’ün kendisidir.” F. Rıfkı Atay

      Hayvancılık yapan toplumlarda kış çok büyük zorluklarla geçer. İnsanlar kışın bir an önce bitmesini dört gözle bekler. Mart ayı sonlarında Emir Dede’nin tepesindeki karlar erimeye başlar. Emir Dede, beyaz başlığını güneşin durumuna, rüzgârın esmesine göre yavaş yavaş çözer. Beyaz karın altından sızan soğuk sular kara toprağı uyandırır. Sazaklarda, pınarlarda nice dağ çiçeğinin yaprağa duruşu bin bir sevinçle gözlenir.

     Dıştan bakınca büyük fakat anlamsız bir kütledir Emir dağları. Şehrin güneyinde, her iki taraftan da birbirine omuz vererek yükselen tepeler,  simetrik olarak Emir Dede tepesinde birleşerek gökyüzünün yüceliklerine ulaşmaya çalışır. Bir tepeyi aşınca hep yeni ve doyumsuz bir güzellikle karşılaşır insan. Bir meşe koruluğunun ortasından akan soğuk kar suyunun ruhları dinlendiren sesi insanı alır, uzaklara götürür. Yavşanlar arasında birbirine seslenen kekliklerin şahane ötüşleri karşı tepelerden yankılanarak geri dönerken siz belki de hayatınızın en güzel senfonisini dinliyorsunuzdur. Bir kayanın üstüne oturan çoban, kavalına yanık nağmeler terennüm ettirirken, ikide bir başını kaldırarak adeta kavalı dinlediğini belirten koyunların davranışları görülmeye değer man-zaradır.

     Ve o kayalar... Gelin Kayası, Kazan Kaya , çürük Kaya,  Diş Kaya , Kara Kaya , çıdırıgı Kayası, Fetik Kaya  benzetme yoluyla  verilmiş  kütle isimleridir.. Hepsi başlı başına şiir, destan, hatıra.. Emir dağlarının sinesinde Dona, Oluklu, Gedik Yayla ,Tekne çukuru ,Seki Yayla, Alıçlı ,Darısekisi ,Göğüs ,Dumluca, Sarıkaya, Büyük Gölcük-Küçük Gölcük, Yağlıpınar, Kütüklü ,Kızdoğdu, Kaleboynu ,Tahtalı, Sarnıç ,Yassıyurt, Köseli Yurdu ,Ecihüseyin, Arapali,Karaçamur , Sinekli, Ağıllıkaya, Keçigölcüğü ,Tibetli, Gökkuyu, Isıtma, çiğillipınar, Kapaklı yurtları bulunmaktadır. çatma,çanacık,Samanlı,Dolangel,Göğboyun,Gömülüyurdu,çıksorut,Aykırıakan,Kirazlı,Kocalar yaylaları Bayat yöresinin yurtlarıdır.

  İçinde yaşattığı hayvanlara nispeten verilen yayla isimleri.. Domuz Alanı, Alacaören, Geyik Güneyi, Kurt Tepesi ve daha niceleri... Bu isimlerin bize öğrettiği anlam şudur: Emirdağlarını yurt yapan Oğuz boyları buraları o kadar sevmişlerdir ki, buraların her tarafına yüzde yüz Türkçe isimler vererek Türk-leştirme ve Türkçeleştirme faaliyetini tamamlamışlardır.

    Yayla akşamlarında şiirler okunur, alaca karanlığın içinde bir ışık huzmesinin sızması gibi.

En yüksek tepesini bekler bir eren baba

Kızgın güneş altında bir serin rüzgârdır hikayesi

Mezarı başında yaban eriği

Ağustos ovasında kavruk ekinlere bakar

Bir hasrettir uzu ve acılı

Yörük gezerken dağdan dağa çoban garipliği

üç uyuz keçi bir topal eşek

Türküler gururludur yine de ak alınlarda

Yorgun bir hayatın taze adı kuzular

Yükselterek seslerini karlı koyaklardan

Gün gelir gün geçer Türkistan zamanlarından

Bir uzun yolculuktur biter ve başlar

Sarı çiçek gök çimen

Rengini almıştır hayatın tutkusundan

Şavkını düşürür mehtabın bu yayla akşamına

Yanık bir kaval nağmesinde ümit ve sabır

Senin yağmurların gelmeyecek mi dağın üstüne

Yokluk üstüne gelmeyecek mi güzel zamanların

Asırlık bekleyiştedir yüreklerdeki kasırga

çık artık mağaralardan bir sabah vakti

    Dağ rüzgârları kekik, yavşan, yarpuz ve türlü dağ çiçeklerin kokularını usulca alıp ovaya doğru dağıtır. Bu koku aynı zamanda dağın bir çağrısıdır. Yürekleri binlerce yıllık bir göç hikâyesi sarar. Türkmen ruhu, yaylasına bir an önce kavuşmak dileğiyle derin iç çekişleri ile özlemini ifade etmeye çalışır. Şimdi yayla zamanıdır ve yaylaya yürüyüş başlar:

Denkler hazırlandı, sürü düzüldü

Göç kervanı sıra sıra dizildi

Türkmen beyler boz atlarla süzüldü

Yaylaya çıkmaya yokuşu vardır

Bülbül ses veriyor gülün dalında

çanlar gümbürder yayla yolunda

Altın bilezikler kızlar kolunda

Karakaş altından bakışı vardır

Yine de şenlendi Türkmen obası

Kartallar kayası, bozkurt yuvası

Mertlik harmanında gürbüz balası

Keklikler misali sekişi vardır

Tereyağı kokar bulgur aşında

Yiğitler çığrışır, dilek taşında

çoban kaval çalar yurdun başında

Nağmeden nağmeye geçişi vardır

Koyun sürü sürü, at yılkı yılkı

çoban köpekleri birer kurt sanki

Bu bir gelenektir Oğuz’ da bil mi

Orta Asyalar’ dan gelişi vardır

Kuzu ağılda koyun arkaçta

Sağılmış sütleri duru bakraçta

Eğlenmez gönüller şimdi kıraçta

Yayladan yaylaya göçüsü vardır

Bir hasrettir içimde ve sesimde

Her yerini gezdim genç hevesimde

Rabbim nasip etsin son nefesimde

İnsanın dünyadan gidişi vardır